Het gaat om oud-partijvoorzitter Ruud Koole. Tegenover de krant wil hij zich nog niet uitlaten over zijn definitieve standpunt, maar de minister moet hem nog overtuigen, zegt hij. Als hij en twee van zijn collega’s tegen stemmen, zou de wet alsnog sneuvelen.

Het komt niet helemaal als een verrassing. De Senaatsfractie van de PvdA stelde opmerkelijk felle vragen over het wetsvoorstel van minister Bussemaker. “We zijn geen stempelmachine die automatisch alle voorstellen goedkeurt”, zei PvdA-senator Esther-Mirjam Sent toen al tegen het HOP. “Dan zouden we onze taak niet serieus nemen.”

Sent laat zojuist telefonisch weten dat er weinig bijzonders aan de hand is. “Het is altijd denkbaar dat een paar senatoren anders stemmen dan de rest van hun fractie. Dat gebeurt in andere partijen ook wel eens en de VVD heeft zelfs in zijn geheel tegen een wetsvoorstel van de regering gestemd”, zegt ze, doelend op de Wet normering topinkomens. “Wij hebben de goede gewoonte om ons standpunt pas na het plenaire debat te bepalen. We zouden geen debat hoeven voeren als we helemaal geen vragen meer hebben.”

De PvdA (“maar ook andere partijen”, aldus Sent) heeft bijvoorbeeld vragen over de investeringen: wie heeft daar zeggenschap over, hoe gaan die de kwaliteit van het onderwijs verbeteren? Ook plaatst de partij vraagtekens bij het frame van de investerende student: voed je studenten dan niet op tot mensen die alleen op hun financiële eigenbelang letten? En hoe zit het met gehandicapte studenten, of mbo’ers die doorstromen naar het hoger onderwijs? Worden die misschien harder getroffen dan anderen?

Maar ze ziet ook voordelen in het nieuwe systeem. “Je kunt er pragmatisch tegenaan kijken”, zegt Sent. “Als je meer wilt investeren in het hoger onderwijs, waar komt dan het geld vandaan? Ga je de belasting verhogen, laat je de staatsschuld oplopen of vraag je een bijdrage van de student? Waaraan wil je onderwijs geld het liefst besteden: de kwaliteit van onderwijs of het inkomen van studenten?” Als er een leenstelsel komt, wil de PvdA wel dat de toegankelijkheid van het onderwijs wordt gewaarborgd door een hogere aanvullende beurs en gunstige afbetalingsvoorwaarden, voegt ze daaraan toe.

En dat gebeurt in het huidige voorstel. Studenten verliezen weliswaar hun basisbeurs en gaan er dus duizenden euro’s op achteruit, maar de aanvullende beurs gaat met maximaal honderd euro omhoog en studenten mogen ook twintig jaar langer doen over het terugbetalen van hun studieschuld. Bovendien is de rente laag.

Ruud Koole was niet voor commentaar bereikbaar. Hij is één van de senatoren die laag op de kieslijst van de PvdA is gekomen en misschien zijn zetel in de Eerste Kamer gaat verliezen. Hij heeft daar vorige maand protest tegen aangetekend. Koole is hoogleraar politicologie in Leiden.