Sinds augustus 2021 vraagt Amnesty universiteiten en hogescholen om een handtekening te zetten onder een manifest tegen seksueel geweld onder studenten. Uit eigen onderzoek van de mensenrechtenorganisatie bleek dat verkrachting relatief vaak voorkomt onder studenten en dat de meerderheid niet weet waar je binnen een instelling hulp kunt krijgen na seksueel geweld.

Recente onderzoeken van het Interstedelijk Studenten Overleg en de Onderwijsinspectie bevestigden het beeld dat slachtoffers van ‘onveilige situaties’ vaak geen melding maken, waardoor problemen soms buiten beeld blijven.

Workshops en trainingen

In het manifest staan zes actiepunten. Studenten moeten bijvoorbeeld workshops kunnen volgen, zoals een omstandertraining. En medewerkers worden getraind om op een “traumasensitieve manier” om te gaan met onderwerpen als seksueel geweld. Ook de klachtenprocedure moet op orde zijn.

De Vrije Universiteit van Amsterdam tekende vorig jaar als eerste, maar er volgden vooralsnog slechts negen andere instellingen. De TU/e heeft het manifest niet ondertekend, maar zet zich wél in om te voldoen aan zo veel mogelijk van de actiepunten die Amnesty noemt (zie het kader onderaan dit artikel).

De Universiteit Utrecht besloot ook niet mee te werken en wil met een eigen actieplan aan de slag. De TU Delft tekent niet omdat ze daar weinig zien in workshops voor alle studenten. Dat is zonde, vindt Janna Willems, campagnemedewerker van Amnesty.

Is de lat voor de instellingen niet te hoog gelegd met die zes actiepunten?

“Daar krijgen we van de instellingen wel vragen over, maar de meeste snappen de noodzaak van dit soort trainingen wel. We verwachten ook niet dat alles geregeld is op het moment van tekenen. Pas daarna gaan we met de implementatie aan de slag en daar kunnen we ze ook bij helpen.”

Waarom worden er dan zo weinig handtekeningen gezet?

“We verwachten dat er binnen een paar weken weer tien instellingen tekenen en dan staat de teller op twintig. En wat we zien, is niet negatief: veel instellingen willen eerst een actieplan opstellen voordat ze een handtekening zetten. Het duurt daardoor wat langer, maar dan kunnen ze wel meteen laten zien wat ze concreet gaan doen.”

Zijn daar de actiepunten in het manifest niet voor?

“De actiepunten zijn een soort basis. We moedigen ze aan om meer te doen. De Hogeschool van Arnhem en Nijmegen deed dat deze week bijvoorbeeld met het ‘Wiel van Studentenwelzijn’ en de Universiteit Maastricht combineerde het tekenen met een conferentie. Ze denken dus eerst goed na voordat ze een handtekening zetten en dat vinden we alleen maar goed.”

Aan een gevoel voor urgentie ontbreekt het dus niet?

“Die urgentie voelen de instellingen wel, zeker na de rel rond The Voice en de onderzoeken onder studenten die naar buiten zijn gekomen. Ze zijn ermee aan de slag en we hebben het gevoel dat het serieus genomen wordt. Maar we vinden wel dat het tijd is voor meer handtekeningen, want ze hebben daar nu al lang de tijd voor. Het is een belangrijk signaal voor studenten en de buitenwereld, dus we hopen dat alle instellingen voor het volgende academische jaar meedoen.”

Wat is eigenlijk de motivatie voor de TU/e om het manifest niet te ondertekenen? Student Daniek Dobber van Groep-één stelde deze vraag in de U-raadsvergadering van 21 februari 2022.

Immers: tellen we de maatregelen die de TU/e heeft genomen en de stappen die zij graag nog wil nemen bij elkaar op, dan komen we al dicht in de buurt bij wat het manifest van instellingen vraagt.

Zo is er beleid en online informatie met betrekking tot social safety voor studenten. Ook is er een keten van contactpersonen beschikbaar waar studenten gevallen kunnen melden of vertrouwelijk kunnen bespreken. Anoniem melden kan via SpeakUp.

Daarnaast wil de TU/e de sociale veiligheid van studenten structureel gaan monitoren en bestaande regelgeving – inclusief het alcoholbeleid – waar nodig aanpassen aan nieuwe inzichten. Ook onderzoekt de universiteit de mogelijkheid om studenten active bystander trainingen aan te bieden en gaat zij na hoe zij het beste de dialoog over ongewenst gedrag met studenten aan kan gaan.

Dat houdt in, zo gaf Dobber aan in de U-raadsvergadering, dat de TU/e nog maar enkele stappen hoeft te ondernemen om te voldoen aan de actiepunten die Amnesty noemt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het aanbieden van workshops over de invloed van genderrollen bij seksueel geweld.

Verantwoordelijkheid

De TU/e wil graag ook de laatste stappen zetten, reageerde collegelid Nicole Ummelen, maar zal het manifest niet ondertekenen: “Wij hebben besloten geen manifesten als zodanig te ondertekenen, in dit geval ook omdat er elementen in het manifest staan waar wij als universiteit niet alleen de verantwoordelijkheid voor kunnen nemen.“

Ummelen vertelde dat over deze motivatie is gesproken met Amnesty. Student Koen de Nooij (Groep-één) gaf het CvB nog de suggestie mee om samenwerking met de gemeente te zoeken, zodat de verantwoordelijkheid gedeeld kan worden.