Jarenlang betaalden studenten hoge boetes als ze hun studentenreisproduct vergaten stop te zetten: 97 euro per halve maand. Eén op de drie studenten overkwam het. In 2014 werd er in totaal voor 53 miljoen euro aan boetes uitgeschreven, waarna het gestaag daalde tot 33 miljoen euro in 2018 en afgelopen jaar plotsklaps tot 12 miljoen euro.

De ov-bedrijven deden hun uiterste best om de boetes te behouden en zelfs te verhogen, bleek uit een reconstructie van het HOP. Maar uiteindelijk pikte de politiek het niet meer. Er moest iets gebeuren.

Boete omlaag

Studenten mogen in elk geval geen boete meer krijgen als ze hun kaart helemaal niet gebruikt hebben, was een van de eisen. Ook moest de boete in de eerste maand omlaag (75 euro per halve maand), zodat je goedwillende studenten niet te hard treft. En waarom werd het reisproduct niet automatisch stopgezet? Het parlement wilde niet langer geloven dat dat onmogelijk was.

Het was ook niet onmogelijk. Als het reisproduct langer dan een jaar was verlopen (wat dus tot hoge boetes leidde), dan kwam de kaart alsnog op een blacklist te staan. Je kon dan niet meer inchecken.

Sinds maart van dit jaar (de NS had een “uitvoerige testperiode” nodig) is er inderdaad een blacklist-techniek ingevoerd voor alle studentenreisproducten, staat in een rapport over ov-boetes. Die treedt pas na een maand in werking, als de studenten al 150 euro boete hebben gekregen.

Betere voorlichting

Het effect van de blacklist - die overigens alleen bij NS werkt, en niet bij andere vervoerders - zal volgend jaar blijken. Er wordt in deze coronatijd veel minder met het ov gereisd: dat zal sowieso tot minder boetes leiden.

De minister wil enkele dingen nog enigszins verbeteren, zoals de voorlichting aan studenten, maar verder hoeft er voorlopig weinig te gebeuren, vindt ze. De eerste resultaten van de blacklist zouden goed zijn.

Bovendien werken de vervoersbedrijven aan nieuwe manieren van betalen in het ov, zodat het studentenreisproduct in de toekomst wellicht toch automatisch stopgezet kan worden - zoals meer dan tien jaar geleden beloofd, toen de vervoersbedrijven de ov-chipkaart wilden invoeren.