“We regelen tentamenvoorzieningen, vragen financiële compensatie aan bij studievertraging en geven advies aan de examencommissie over uitstel van het bindend studieadvies (BSA). Altijd gaan we in gesprek met de student die onze hulp vraagt. Bij een tentamen kan het zijn dat er meer tijd nodig is, maar ook dat een prikkelarme ruimte wordt gevraagd of dat er een wens is dat de surveillant niet met piepende schoenen rondloopt. Bij bijzondere verzoeken zoals die laatste twee, adviseren wij de examencommissie en bij goedkeuring door hen, zorgen wij dat het in Osiris vermeld wordt, zodat de tentamenorganisatie de voorziening kan regelen.

Tien keer per tentamenperiode

Op dit moment zijn ruim 2500 studenten geregistreerd voor tentamenvoorzieningen. Dit collegejaar hebben zich bijna 400 studenten voor het eerst gemeld bij de studentendecanen voor het aanvragen van hiervan. Tachtig procent van die groep kampt met dyslexie, de rest heeft medische diagnoses – lichamelijk of psychisch, AD(H)D of een vorm van autisme. Veling schat dat een kleine tien procent van de hulpvragers ASS heeft.

Wanneer er sprake is van studievertraging, kan een studentendecaan helpen financiële compensatie aan te vragen bij DUO of eventueel het profileringsfonds van de TU/e. “Altijd vragen we eerst wat een student zelf heeft gedaan om uitloop te voorkomen”, zegt Veling. Voor uitstel van BSA kruipen de studentendecanen in de rol van commissie persoonlijke omstandigheden. Die brengt, ná het persoonlijke gesprek, advies uit aan de examencommissie.

Een student met ASS komt bij de TU/e studentenpsycholoog op eigen verzoek, of wanneer hij of zij is doorverwezen door de studentendecaan of -adviseur. Marloes Hartman vertelt wat er bij een intakegesprek aan bod komt. “Ik leg de verwachtingen van de TU/e uit en wijs op knelpunten die zij tegen kunnen komen. Aanwezigheid van ouders of verzorgers/begeleiders bij het gesprek is wel eens handig, want zij kunnen soms makkelijker uitleggen welke begeleiding er op de middelbare school al is toegepast. Ik wijs erop dat op de universiteit meer zelfstandigheid wordt verwacht dan op het vwo, dat de student bijvoorbeeld echt zélf aan de bel moet trekken bij problemen en dat hij of zij niet moet vergeten alle TU/e-mail te lezen. Wie moeite heeft met plannen en overzicht houden, kunnen we hulp aanbieden.”

Die hulp is er in drie vormen. Er zijn wekelijkse groepsbijeenkomsten waar studenten met AD(H)D en ASS leren hun studie te plannen. Er kan ook maatwerk geleverd worden met individuele gesprekken waarin situaties besproken worden waarbij een student problemen ervaart. “Denk aan groepswerk”, zegt Hartman. Als de grenzen bereikt zijn van wat de studentenpsycholoog kan betekenen, wordt er doorverwezen naar externe begeleiding. Bij psychische hulp gaat dat via de huisarts. Op woongebied heeft Hartman contact met stichting Jados, een landelijke organisatie die jongeren met autisme begeleidt.

Uhd Alessandro Di Bucchianico heeft wel degelijk ervaring, door zijn begeleiding van afstudeerders en vanwege zijn functie als opleidingsdirecteur van de master Industrial and Applied Mathematics. Hij erkent dat het moeilijk is om ze te herkennen. “Niet alle studenten met ASS kijken het liefst naar hun schoenen, sommigen zijn zeer welbespraakt en actief. Je komt er pas achter wanneer je een-op-een met ze praat. Ik merk dat ze bijna allemaal grote moeite hebben met knopen doorhakken en dat zij uitspraken en opdrachten zeer letterlijk nemen. Wat mij ook opvalt, is dat ASS-studenten slecht om kunnen gaan met kritiek op hun werk en het vaak als oneerlijk zien, in plaats van als een motivatie om te kijken hoe ze iets kunnen verbeteren. Dat speelt vooral bij afstuderen een rol.”

Pas op met humor

De docent vermoedt dat ASS relatief meer dan gemiddeld voorkomt bij wiskundestudenten. “Een autist zoekt zekerheid en wiskunde biedt dat.” Een tip die hij collega-docenten wil geven, is het vragen om samenvattingen, om te zien of de opdracht of uitleg duidelijk is geworden. “En het is belangrijk om regelmatig feedback te geven, ook positieve, zodat de afstudeerder weet of de goede weg bewandeld wordt. Maar dat geldt eigenlijk voor alle studenten.” Verder stelt Di Bucchianico voor om voorzichtig te zijn met humor. “Wat als grappig is bedoeld, om een student op zijn of haar gemak te stellen, kan een averechts effect hebben, doordat opmerkingen te letterlijk worden genomen.”

De TU/e heeft het VN-verdrag inclusief onderwijs ondertekend, daarmee wordt de ambitie uitgesproken een inclusieve onderwijsinstelling te willen zijn, waar elke student op voet van gelijkheid met andere studenten onderwijs volgt, ongeacht achtergrond. Om dit mogelijk te maken is het Study+-programma opgesteld. De opleidingsdirecteur voelt hierbij een moreel dilemma opkomen. “Ik vraag me af hoe dat past bij de gewenste ingenieur van de toekomst die in multidisciplinaire groepen kan werken. En of Challenge Based Learning bij studenten van het Study+-programma past.”

Groepswerk

Docent Elisa Bergkamp (Mechanical Engineering): “Het valt me op dat we ons als docent er niet altijd van bewust zijn welke studenten met ASS worstelen. Soms reageert een student op een manier die als 'vervelend' of 'moeilijk' wordt ervaren door groepsgenoten en/of docenten. Ik vraag me dan soms af of het gedrag door ASS verklaard kan worden en de student helemaal geen vervelende intenties heeft.”

Enkele jaren geleden werd Bergkamp door haar opleidingsdirecteur gevraagd of ze rekening wilde houden met de ASS-diagnose van een van haar studenten. “De student had het vak Engineering Design al twee keer niet gehaald. We hebben in een gesprek met de student en zijn begeleider geconcludeerd dat het vooral belangrijk was dat er aan het eind van de vergaderingen concrete afspraken werden gemaakt wat betreft de taakverdeling tussen de groepsleden.” Daarnaast heeft Bergkamp er achter de schermen voor gezorgd dat de student in een groepje geplaatst werd met een andere student met wie ze heel goede ervaringen had in een eerdere casus. “Tijdens het groepswerk heb ik er extra op gelet dat de groep inderdaad duidelijke afspraken maakte, en de student heeft het vak vervolgens zonder problemen goed afgerond.”