We vroegen het wetenschappers - werkzaam bij verschillende universiteiten - die actief bezig zijn nieuwe vindingen naar de markt te brengen. Welke omstandigheden werken daarbij bevorderlijk? En wat zijn de resultaten van hun inspanningen? Als eerste aan het woord komt professor Maarten Steinbuch, vier dagen per week Hoogleraar Systems and Control aan de TU Eindhoven en één dag per week ondernemer.

In het begin van zijn carrière kreeg professor Maarten Steinbuch een uitnodiging om te spreken op een conferentie in Noorwegen. Hij zou ervoor betaald worden. Dit stelde hem voor een dilemma. Hij kon het geld aan zijn vakgroep geven – wat een beetje aanvoelde als een druppel op een gloeiende plaat – of het zelf houden en naar eigen goeddunken besteden. Maar als hij dat laatste zou doen, zo vond Steinbuch, dan zou hij ook zijn eigen onkosten moeten betalen en de conferentie moeten bijwonen in zijn eigen tijd, niet die van zijn werkgever. Hij besloot voor één dag in de week ontslag te nemen bij zijn instituut en in die uren zijn eigen geld te gaan verdienen.

Gewoon doen

"Dat is nog steeds mijn belangrijkste advies", zegt hij, als wetenschappers met ondernemersambities hem vragen hoe ze dat moeten doen. Je kunt geen ondernemer zijn in andermans tijd of op andermans kosten. Een aantal uren minder gaan werken is naar je werkgever toe zowel eerlijk als transparant. Het helpt conflicten vermijden én het maakt je tot een betere – want echte – ondernemer. Er is geen betere manier om na te denken over klanten dan een factuur opmaken. Wie zijn ze? Wat hebben ze nodig? Gaan ze ervoor betalen?

In zekere zin hebben onderzoekers en ondernemers meer gemeen dan je misschien denkt. Beiden moeten zelfstarters zijn met een intrinsieke drive, een langetermijnvisie en doorzettingsvermogen. Het grote verschil is dat ondernemers hun nieuwsgierigheid moeten beteugelen en moeten focussen, focussen, focussen. Waar twijfel voor doctoraalstudenten haast een vereiste is, kan het ondernemers juist verlammen. Op een bepaald moment moeten ze stoppen met denken en beginnen met doen. Door zichzelf in die positie te plaatsen, gaan onderzoekers die urgentie voelen en ontwikkelen ze de mentaliteit van een ondernemer.

Het langetermijngeweten van de industrie

Naast het bieden van letterlijk en figuurlijke innovatieruimte voor co-creatie en het proactief stimuleren van het gebruik van hun kennis en technologie, ziet Steinbuch de rol van universiteiten als meer fundamenteel. Zij zijn het “langetermijngeweten van de industrie". Zij kunnen de weg wijzen naar wat de wetenschap kan doen en wat de maatschappij in de toekomst nodig zal hebben. Zij kunnen bedrijven helpen bij het formuleren van hun strategische agenda en hun prioriteiten voor research & development (R&D).

Dat houdt ook in dat zij bedrijven helpen zichzelf te ‘ontwrichten’ en op geheel nieuwe wijze te voorzien in behoeften op geheel nieuwe en/of radicaal veranderende markten. Eindhoven Engine is bedoeld om precies dat te doen. In zekere zin vervangt het de bedrijfslaboratoria van het verleden, zoals het NatLab van Philips. Daar waren geen grenzen tussen disciplines en leidde fundamenteel onderzoek tot ontwikkeling van technologische toepassingen en nieuwe producten.

Bedrijven stationeren er teams om samen met onderzoekers van universiteiten en instituten zoals TNO te werken aan bijvoorbeeld nieuwe technologie en toepassingen voor halfgeleiders en geautomatiseerd rijden. De resultaten kunnen worden geïntegreerd in de eigen activiteiten van de bedrijven of ontwikkeld tot nieuwe, zelfstandig bedrijfjes (spin-outs), zoals de Lighthouse-technologie van ASML voor de productie van een veelgebruikt medisch isotoop buiten een kernreactor.

"En vergeet de hbo’s niet", benadrukt Steinbuch. Het is al niet gemakkelijk om grote bedrijven ervan te overtuigen middelen te investeren in co-creatie – via hun eigen onderzoekers of het financieren van promotieplaatsen – en nog veel moeilijker om het midden- en kleinbedrijf (MKB) erbij te betrekken. Zij hebben meestal geen R&D-afdeling die groot genoeg is om capaciteit vrij te maken om mee te doen aan onderzoek en de resultaten te absorberen. Noch hebben ze de middelen om een ‘senior thought leader’ aan te stellen. Steinbuch ziet daarom een grote rol weggelegd voor Nederlandse hbo's bij het uitvoeren van onderzoek voor en met het MKB.

Voor sommige universiteiten is "industrie" nog steeds een term met negatieve connotaties. Toch zijn de vragen waar bedrijven mee worstelen in essentie dezelfde als de grote uitdagingen waar de samenleving voor staat. Omdat economische waarde voortvloeit uit het oplossen van deze uitdagingen, zijn bedrijven en vooral technische universiteiten al lang betrokken bij soortgelijk onderzoek. Steinbuch denkt dat de 4TU, de federatie van technische universiteiten, het voortouw kan nemen en door andere (algemene) universiteiten worden gevolgd.