- Campus
- 30/09/2022
Alleen handhaving kan afvalberg Luna stoppen
Gemeente Eindhoven wil geen camera's om overtreders te betrappen
Voor gebouw Luna ligt wekelijks een hoop bijzet – de naam voor afval dat naast de afvalcontainers wordt geplaatst. Met een actieve rattenpopulatie en de kakkerlakkenplaag is dat niet bepaald voordelig. Maar hoe voorkom je dat mensen het afval steeds naast de container zetten in plaats van erin? Cursor ging in gesprek met afvalophaler Cure.
Of de bergen vuilnis voor de deur van Luna bij hebben gedragen aan de kakkerlakkenpopulatie en rattenfamilies is natuurlijk niet één op één hard te maken. “Maar feit is wel dat vuilnis ongedierte aantrekt”, zegt Bart Hooijmaijers, afvalmanager en projectleider ‘bijzet’ bij Cure. Hij en zijn collega Dennis Hendriks, communicatieadviseur en teamleider klantenservice zijn veel bezig met de aanpak van vervuiling door onder andere bijzet.
De berg afval bij Luna is al jaren een probleem. Af en toe is er een leeg moment, als Cure net geweest is om de bijzet weer op te ruimen. Dit probleem is overigens niet uniek voor de campus of de stad Eindhoven. “Het probleem speelt al jaren, landelijk”, zegt Hooijmaijers. “We zien zelfs hele bankstellen naast containers staan. Terwijl hier alternatieven voor zijn: het naar de milieustraat brengen of thuis laten ophalen. De focus binnen de gemeente Eindhoven heeft jarenlang alleen gelegen op het ophalen van bijzet, maar hiermee is geen vermindering van de bijzet bereikt. In 2019 liep het compleet uit de hand en kwam het vuilnisprobleem als irritatie nummer 1 op de politieke agenda. In 2020 is er een procesplan geschreven hoe we dit probleem moeten aanpakken en met wie. Op dat moment nam Cure de regie in het bestrijden van het bijzetprobleem. Wij zetten die bijzet er niet neer, wij ruimen enkel op in opdracht van de gemeente Eindhoven. Het is echt een gedragsprobleem van de inwoners van Eindhoven, en hier specifiek van de inwoners van Luna. Want er is vaker onderzocht dat 85% van de bijzet uit de directe omgeving komt en niet van verder weg, zoals mensen wel eens suggereren.”
Communicatie
Cure is bereid samen te werk om het probleem op te lossen. “We hebben gemeenten, woningcorporaties, buurtverenigingen, winkelverenigingen en anderen nodig om het probleem aan te pakken”, zegt Hooijmaijers. “Daar zijn we Eindhoven-breed al mee begonnen in 2020 door meer te meten en vast te leggen. We zagen dat er op sommige locaties elke dag bijzet was, bij andere eens per maand. Met die data hebben we zogenaamde hotspots kunnen vaststellen: plekken waar vaak afval wordt bijgezet. Daarnaast hielden we de ruimingen bij. Later zijn we ook begonnen met de meldingen van bijzet bij te houden. Want dat verschilt ook erg: in sommige buurten wordt voor één zak honderd keer gebeld, in andere buurten één keer. Het verschilt per buurt hoe erg men het vindt dat er afval naast de container staat.”
Als er dan bijzet is gemeld, kijkt Cure of de capaciteit voldoende is. Is de bak vol? Of is er een storing? Hooijmaijers: “Bij elke ruiming leggen we dat vast om te snappen waarom het er naast staat. Als de capaciteit op orde is, de basis, stappen we over op communicatie. Weten mensen dat ze een pasje moeten gebruiken? Weten mensen dat afval moet worden gescheiden? We hebben onze folders voor nieuwe inwoners nu in twee talen gemaakt - vanwege de vele internationals in Eindhoven - en gebruiken meer pictogrammen voor laaggeletterden. In gedeelde complexen hangen we stickers en posters om mensen bewust te maken van de spelregels.”
“We hebben zelfs onderzoek gedaan of lekkere geurverspreiding bijzet tegen kan gaan”, vertelt Hooijmaijers. “Maar als dat allemaal niet voldoende helpt, moet je op een gegeven moment gaan handhaven.” Dat handhaven is eigenlijk niet eens een boete te noemen: mensen die betrapt worden op bijzetplaatsing, krijgen een rekening van 145 euro. Dat is een dekking van de kosten om de troep op te ruimen. Hendriks: “De handhaving doen we niet zelf, dat gebeurt door de boa’s van de gemeente Eindhoven. Wij leveren hen de data aan, zoals bij welke hotspots ze moeten zijn. Zij gaan dan zoeken in die bijzet om de eigenaren te vinden. Dat doen ze door ter plekke de zakken te openen en te zoeken naar adresgegevens. Vinden ze die, dan kan die persoon een rekening verwachten.” Hooijmaijers: “Met name met studenten hebben we problemen. Zeker internationale studenten reageren bij zo’n rekening soms verbaasd dat afval in de container moet in plaats van ernaast.”
En nu handhaven
Er zijn alleen niet genoeg handhavers om elke zak open te scheuren en grondig te checken op adresgegevens. Kunnen camera’s dan niet helpen bij de opsporing, dan wel een afschrikkende werking hebben? “Ja, dat zou kunnen”, zegt Hooijmaijers. En dat gebeurt al in sommige gemeentes. Maar Eindhoven heeft besloten dat niet te doen. Wij kunnen natuurlijk wel aangeven dat we dat zouden willen, maar uiteindelijk zijn wij de uitvoerders en beslist de gemeente over zulke zaken.” Cursor heeft ook de gemeente Eindhoven om een reactie gevraagd. Die laat via Cure weten dat in onderling overleg tussen de gemeente en Cure is besloten dat Cure hierover de woordvoering doet.
Cure haalt huisafval op bij Luna en Aurora, Renewi verzorgt de overslag. Op dit tussenstation wordt voldoende capaciteit afval verzameld voordat het op transport naar de verwerker gaat. Attero verwerkt dat afval vervolgens. Voor Cure is Renewi dus een ketenpartner, maar voor de TU/e haalt Renewi ook afval op van bijvoorbeeld de faculteiten. Je kunt op de campus dus beide bedrijven zien rijden. Toen Cursor eerder dit jaar een post op Instagram plaatste over de vuilnisberg bij Luna, liet Renewi weten graag te willen meedenken over een oplossing. Om die reden is ook hen om een reactie gevraagd. Peter van Kessel van Renewi laat weten dat het bedrijf hierin verder niets concreets kan betekenen, aangezien de gebouwen Luna en Aurora niet onder hun ophaalcontract met de universiteit vallen; zij halen afval op bij andere gebouwen op de campus.
Is de TU/e met de vuilnisberg bij Luna een hotspot? “Nee”, weet Hooijmaijers. “Ja, het is er vaak een troep, maar we bepalen hotspots met het aantal ruimingen en vergelijken dat met de rest van Eindhoven. Er zijn plekken waar we dagelijks moeten komen. We hebben één vrachtwagen die alleen maar bijzet rijdt, zeven dagen in de week.” Op de vraag hoe het contact is met de TU/e hierover kunnen de heren van Cure kort zijn: dat is er niet.
Raadsel
Waarom mensen er toch steeds weer voor kiezen om de zak naast in plaats van in de container te gooien, is gissen voor de heren van Cure. “Ik snap het niet”, zegt Hooijmaijers. “Het kost niets in Eindhoven om je afval in de container te gooien, of in ieder geval niets extra’s per keer (je betaalt per jaar, niet per keer dat je de bak open doet, red.). Dat is in veel gemeentes anders. Dus waarom zet je het er dan naast? Heb je je pasje niet bij je? Weet je niet hoe het werkt? Vind je de container vies? We zijn er nog altijd niet achter.”
Hendriks oppert nog dat het soms zou kunnen dat mensen het erbij zetten als ze een storing constateren die niet in techniek zit, bijvoorbeeld wanneer mensen er iets in doen waardoor de klep niet meer goed sluit. Zo’n situatie komt niet door in de automatische storingsmelder. Andere storingen wel, evenals door mensen gemelde storingen.” Dat is en blijft dan ook een belangrijke boodschap: meld een storing als je er eentje aantreft. “Dan gaan wij rijden. En als de bak 85% vol zit, ook. Bij sommige bakken waar veel wordt weggegooid, zelfs eerder dan dat punt.”
Terug naar vroeger?
Moeten we dan terug naar de tijd voor de containers? De vuilniszakken gewoon weer aan de straat zetten op een vaste dag per buurt? Toen was er immers niet zoiets als bijzet? “Nee, dat is geen oplossing”, zegt Hooijmaijers. "Dat maakt het werk voor de vuilnismannen zwaarder en zorgt ervoor dat mensen het afval maar eens in de week of eens in de twee weken kwijt kunnen. Je wilt niet hebben dat ze dan maar overal random hun zak gaan plaatsen. Ook stortkokers, zoals die vroeger in flatgebouwen gebruikelijk waren, zijn geen oplossing: die zijn te gevaarlijk omdat er een kind in kan vallen.”
Oplossingen
Het handhaven lijkt toch de effectiefste oplossing. “We zien een daling van bijzet in gebieden waar rekeningen zijn uitgedeeld”, weet Hendriks. “Maar studentengebieden vormen de uitzondering.” Hooijmaijers weet wel hoe dat kan: “Elk jaar komt daar een nieuwe lichting van.” Toch is het in rekening brengen van de opruimkosten de beste oplossing, denkt Hendriks. “Elke student heeft wel geldissues, dus dat raakt ze. Maar de capaciteit van de handhaving in Eindhoven is niet oneindig.” Hooijmaijers wil daarom graag een oproep doen aan de universiteit zelf: “Als die zelf iets zou kunnen doen, zou dat heel fijn zijn. Maak bijvoorbeeld een overeenkomst voor nieuwe bewoners in Luna, waarin staat dat als je op de campus komt wonen en je je afval naast de container zet, je een bepaald bedrag moet betalen, of je borg verliest. Als je dat vooraf zo overeenkomt moet dat toch kunnen.” TU/e’s Real Estate laat hierop weten dat “het gebouw op de TU/e-campus geen eigendom is van de TU/e. De ondergrondse containervoorziening is rechtstreeks gelieerd aan de woonfunctie binnen het Luna gebouw. PRS verhuurt deze woningen zelfstandig en zonder tussenkomst van de TU/e. De huurders van PRS betalen via hun gemeentelijke belastingen voor de inzameling via de gemeente / Cure. Eventuele contractuele aanpassingen (bijv. inzake borg) betreffen daarmee een aangelegenheid tussen huurder en verhuurder.”
Hendriks: “We zijn in Eindhoven sowieso al bezig met samenwerking met woningcorporaties en verhuurders. Vestide had bijvoorbeeld een hotspot op een van hun locaties en daar hebben we specifiek op de wisselmomenten van studenten extra posters opgehangen. En tijdens de invoering van de nieuwe milieupas hebben we alle woningbouwverenigingen, studenthousing en expathousing aangeschreven om hierover in contact te komen. Maar slechts een klein deel heeft toen gereageerd.” Hooijmaijers denkt dat er ook nog winst te halen is tijdens het inleveren van de sleutel van de woningen. “Check dan als je de woning checkt ook of de persoon zijn milieupas achterlaat, dat scheelt weer voor de volgende.”
Ophaalservice
Heb je nou een krakkemikkige kast of doorgezakte bank waar je vanaf wilt, maar kun je deze niet zelf naar de milieustraat brengen, vraag dan een sticker aan en maak een ophaalafspraak. Dat kost wel geld. Als je tot de minima behoort die geen afvalstofheffing hoeven te betalen, is het overigens gratis. “Het helpt als iedereen meedenkt. We kunnen het niet alleen. Het is een probleem van de samenleving. Er moet een gedragsverandering komen”, vindt Hooijmaijers. “Natuurlijk, als we wat blikken handhavers opentrekken, genoeg dat we iedereen kunnen controleren, hebben we misschien geen bijzet meer. Maar die luxe hebben we helaas niet.”
Hendriks: “Een stukje betrokkenheid van de inwoners zelf is essentieel. Het kan in kleine dingen zitten: zit de klep klem? Meld het (via 040 – 250 01 30, red.). Geen zin om te bellen? Vul even een formuliertje in op de website. Dat kan in het Nederlands en het Engels. Daarmee zijn we al erg geholpen.” Hooijmaijers denkt ook dat de cultuur in Nederland een beetje veranderd is: “We zijn bang geworden om elkaar aan te spreken. We bellen liever na de gebeurtenis de gemeente om het te melden. Natuurlijk, als er een boom van een kerel staat kun je misschien beter wat voorzichtiger zijn. Maar als niemand een ander aanspreekt op het gedrag krijgen we het ook niet opgelost. Als we het belangrijk genoeg vinden, laten we dat dan ook gewoon tegen elkaar zeggen.”
Discussie