Wat de hele situatie extra zuur maakt volgens Meulen, is dat organisaties en gemeenten die snel gehandeld hebben en meteen bij Gazprom weg zijn gegaan toen de overheid daar om vroeg onnodig op kosten zijn gejaagd. Pas later zag de overheid in dat weggaan bij het bedrijf juist de Russische kas zou spekken, omdat het ‘vrijgekomen gas’ voor veel hogere prijzen opnieuw kon worden verkocht en besloot uitstel te geven tot 1 januari. “Dat kwam voor ons te laat. Het had de universiteit veel geld gescheeld als we die paar maanden hadden kunnen wachten.” Inmiddels hebben organisaties en gemeenten nog drie maanden uitstel gekregen tot maart 2023. Om principiële redenen is Meulen toch blij dat de TU/e de stap heeft gezet om van Gazprom af te komen.

Het zal niet als een verrassing komen dat de universiteit nu extra snel van het gas af wil. Daarom zijn de aansluitingen van het Auditorium en Helix aan het WKO dus ook naar voren gehaald. Maar ook de prijs voor elektra is op dit moment een stuk hoger dan voorheen, omdat een deel daarvan opgewekt wordt met gas. “We hebben in mei de prijs voor elektra vast kunnen zetten voor het hele jaar. Dat hebben we gedaan omdat we zagen dat die prijzen ook enorm aan het stijgen waren”

Financiële gevolgen

De prijsstijging voor elektriciteit en de onverwachte prijsexplosie voor gas hebben een aanzienlijk effect op de TU/e, laat directeur van Finance & Control Ruud van de Donk per mail weten. ‘We verwachten vanaf het vierde kwartaal 2022 een forse kostenstijging. Het effect daarvan is een lager financieel resultaat. In 2022 kunnen we dat nog opvangen door enkele meevallers. Dit jaar schrijven we nog zwarte cijfers. In 2023 zijn de extra kosten dusdanig hoog, dat we een negatief resultaat begroten.’

De universiteit zal dus een deel van de reserves moeten inzetten om dat verlies op te vangen. ‘Dat hadden we graag vermeden, want die reserves willen we komende jaren liefst alleen inzetten voor ontwikkeling van de TU/e: in onderwijs en onderzoek, maar ook in vernieuwing van onze campus en digitalisering.’ De extra kosten die nu voor energie gemaakt worden veroorzaken dus minder financiële ruimte voor de strategische ambities van de universiteit, voegt Van de Donk toe.

Om de campus versneld van het gas af te krijgen moeten enige investeringen worden gedaan. Die stonden al gepland in het kader van verduurzaming en worden nu – waar mogelijk – versneld. ‘De extra investeringen wegen financieel gezien op tegen de extra gaskosten, per saldo levert dat geen financiële nadelen op.’

Ook Van de Donk hoopt op compensatie vanuit de politiek. ‘De TU/e is samen met collega-universiteiten in overleg met de rijksoverheid om te bespreken of financiële compensatie voor de gestegen energiekosten mogelijk is. Dat is niet vanzelfsprekend. Zo hebben we dit jaar weliswaar enige prijscompensatie ontvangen, maar die is volstrekt onvoldoende voor de kostenstijgingen waarmee de TU/e te maken heeft, zelfs los van de gestegen gasprijzen.’

In nieuwbouw en verbouwingen op de campus wordt daar ook rekening mee gehouden. Zo krijgt Neuron bijvoorbeeld slimme verlichting, met behulp van sensoren. “Dat gebouw wordt ook geïsoleerd volgens de nieuwe normen en in het dak komt glas voor extra lichtinval.” Het is echter niet bij elk gebouw op de campus mogelijk om dit soort veranderingen door te voeren. De vraag is dan ook of het de moeite waard is om zulke gebouwen in de toekomst te behouden.

“Traverse is zo’n geval", aldus Meulen. "Dat gebouw heeft een energielabel D, dus daar is nog veel winst te behalen. Door de motoren van de ventilatie te vervangen, lukt het wel om een label C te krijgen, maar als we door willen naar A, moeten we de hele gevel aanpakken. Het is de vraag of dit gebouw nog past in de vastgoedstrategie en op basis daarvan wordt vervolgens gekeken of dat het economisch haalbaar is.”

Energieslurpers

Datzelfde vraagstuk speelt voor gebouwen die nu door Fontys gebruikt worden, maar binnenkort terug in het bezit komen van de universiteit. “Daar zitten gebouwen bij die voor de TU/e bijna niet meer inzetbaar zijn. We moeten kijken wat daarmee gebeurt, maar daar is een andere groep binnen Real Estate mee bezig.”

Echt enorme energieslurpers zijn er verder bijna niet meer op de campus. “Alleen het studentensportcentrum. Het nieuwe stuk dat daar nu wordt aangebouwd is gasloos, maar de rest van het gebouw moeten we nog volledig onder handen nemen. We zijn daar aan het kijken hoe we al voorbereidingen kunnen treffen tijdens de nieuwbouw om ook het bestaande deel in een later stadium van het gas af kunnen halen. Het zwembad is wel een van de zuinigste zwembaden van Nederland, daar kunnen we ook veel overtollige warmte kwijt uit het WKO.”

Ook Spectrum, Helix en Cyclotron hebben een groot verbruik. “Die drie gebouwen zijn samen goed voor de helft aan het energieverbruik van de campus.” Waar dat aan ligt? “Helix heeft bijvoorbeeld vijfhonderd zuurkasten, die hebben afzuiging nodig om gifstoffen af te voeren. Als de ramen van die kasten open blijven staan blaas je alle geconditioneerde lucht uit de gebouwen naar buiten.” Het is een factor die grote invloed heeft op het verbruik op de campus en tegelijkertijd erg moeilijk te beïnvloeden is: het gedrag van mensen. In Helix is met pilots geprobeerd om dat op te lossen, door bijvoorbeeld de kasten automatisch dicht te laten gaan. Probleem daarvan was echter dat het onveilig zou kunnen zijn als zo’n kast dicht zou gaan als er net iemand aan kwam lopen met flesjes vol giftige stoffen. Die pilot heeft het dus niet gehaald. Momenteel wordt er in een gezamenlijk project met de faculteit onder andere onderzocht of er energiezuinigere zuurkasten beschikbaar zijn.

Naast van het gas af gaan, slimme verlichting gebruiken, zuinigere apparatuur aanschaffen en het gedrag van mensen proberen aan te passen, is er nog een mogelijkheid tot bezuinigen: zelf duurzame energie opwekken. Uitkijkend over de campus valt op dat nog lang niet alle daken zijn voorzien van zonnepanelen. Daar komt binnenkort verandering in, vertelt Meulen. In 2023 komt er nieuwe wetgeving, waarin staat dat instanties die veel energie gebruiken – waar de TU/e onder valt – een energiebesparingsplicht krijgen. “Alle daken waar zonnepanelen op kunnen met een terugverdientijd die kleiner is dan vijf jaar dien je uit te voeren. Alle renovaties kregen trouwens sowieso al zonnepanelen, met uitzondering van Neuron.”

WKO

Hoeveel zonnepanelen je ook op de campus zou leggen, helemaal zelfvoorzienend worden is niet mogelijk, aldus Meulen. Het zou volgens hem maar 8 procent kunnen opwekken aan wat nodig is aan elektra. Met zonnepanelen kan wel energie worden opgewekt die nodig is voor het WKO systeem. Meer gebouwen op dat systeem aansluiten is nu voor de universiteit de eerste prioriteit. En dat is niet zo moeilijk en kost relatief weinig geld, omdat de bronnen er al liggen. “Dat is goed bedacht destijds. Het is nu gewoon een kwestie van aansluiten, intakken en klaar.”