Waar wiskunde en kunst samensmelten
In de lift van MetaForum kun je zomaar op het verkeerde been gezet worden door Bamboozle. De structuur van dit wiskundig kunstwerk doet dat met je. De makers van deze wiskunst zijn TU/e-onderzoeker Tom Verhoeff en zijn vader Koos. “Niet alles in een wiskunstwerk hoeft wiskundig relevant te zijn, maar is wel kunstzinnig. Je raakt er niet op uit gekeken, het intrigeert. Het heeft ons kopzorgen gekost om de wiskundige structuren te identificeren. Het is een vreemde ijle structuur, vrij zeldzaam.”
“Ik ben door mijn vader Koos geïnspireerd geraakt om met wiskunst aan de slag te gaan. Mijn vader, ook wiskundige, was al geruime tijd bezig met wiskunst. Doordat ik opgroeide in een wiskundig milieu, ontwikkelde ik al vroeg een gevoel voor schoonheid binnen de wiskunde. Je kunt haast geen wiskundige zijn als je niet dat gevoel voor schoonheid en elegantie binnen de wiskunde hebt. Je kunt iets oplossen of iets mooi oplossen. Een echte wiskundige wil dat laatste.”
Je kunt iets oplossen of iets mooi oplossen. Een echte wiskundige wil dat laatste
“Wat me zo boeit aan wiskunst is de elegantie. Dat je met mooie dingen bezig kunt zijn. Wiskunst is sterk naar buiten gericht, het communiceert iets, maar op een heel andere manier dan een klassieke voordracht. Het werk moet zijn eigen verhaal kunnen doen. Dat heeft het ook gemeen met het onderwijs, tot op zekere hoogte. Je kunt veel vertellen, maar de klik, het inzicht, kan met iets heel eenvoudigs gerealiseerd worden. Door goede concrete voorbeelden. Iets maken dat net genoeg is om een bepaald idee duidelijk te maken. Die uitdaging kent kunst ook.”
“Toen ik studeerde, was ik gefocust op mijn opleiding. Ik was niet met kunst bezig. Maar tien jaar geleden besloot ik om een hoop van de niet direct zichtbare wiskunde in mijn vaders werken vast te leggen. Want hij schreef weinig op over de kunst die hij maakte. Toen ben ik wetenschappelijke artikelen gaan schrijven om de ideeën achter de belangrijkste werken vast te leggen. Dat is vooral analyseren, maar soms komen daar ook weer nieuwe dingen uit. En ik deed mijn vader suggesties. Daaruit is ons gezamenlijke wiskunst-werk de Bamboozle ontstaan, een stukje synergie.”
Wiskunst maakt wiskunde zichtbaar, maakt de abstractie concreet
Er is een hoop verborgen wiskunde in kunst, die je niet ziet, maar die wel belangrijk is. “Wiskunst maakt wiskunde zichtbaar, maakt de abstractie concreet. Je moet heel probleemoplossend denken. Dat maakt ook dat het eigenlijk een heel creatief vak is. Vanuit wiskunde zelf worden dingen gedaan die zó mooi zijn, dat we willen dat niet-wiskundigen daar ook van kunnen genieten.”
Bach
“Kunst kan ontstaan zijn vanuit wiskunde, maar nooit bedoeld zijn als kunst. Daarentegen heb je ook kunstenaars die wiskundige dingen gebruiken met de bedoeling om kunst te maken. Bij het bestuderen van ‘gewone kunst’ worden ook wiskundige technieken gebruikt in de analyse. Bijvoorbeeld bij de muziek van Bach. Hij was geen wiskundige en muziek is niet wiskundig. Maar er komen wel structuren in voor die wiskundig zijn. Wiskundigen herkennen daar dan ook zaken in. Zoals symmetrie. Kunstenaars die dat soort dingen gebruiken, spelen met wiskundige elementen, zichtbaar of minder zichtbaar en bewust of minder bewust. De combinatie van deze elementen is voor mij wiskunst.”
“Niet alles in een wiskunstwerk hoeft wiskundig relevant te zijn, maar is wel kunstzinnig. Je raakt er niet op uit gekeken, het intrigeert. Het is er en het is mooi. Dat is voor mij als wiskundige kunst. Naast dat er een wiskundig aspect aan zit, moet er ook een kunstzinnige worsteling zijn geweest. Dat maakt dat het kunst is, want het gaat niet vanzelf. Er moet nagedacht zijn over hoe het in de materiële wereld overkomt. Het moet mooi zijn, vragen oproepen, maar ook iets van eenvoud hebben.”
Naast dat er een wiskundig aspect aan zit, moet er ook een kunstzinnige worsteling zijn geweest. Dat maakt dat het kunst is, want het gaat niet vanzelf
Celebrating Mathematics
Meer weten over wiskunst en hoe wiskunde in kunst verborgen is? Verhoeff houdt een voordracht genaamd ‘Mathematical art as problem solving’ tijdens de Celebrating Mathmatics-conferentie. Die vindt plaats op 27 augustus aan de TU/e.
Discussie