Een mooie respons is dat - de stressrespons. Hoewel stress in de volksmond in de regel een erg negatieve connotatie heeft, is die felle en plotse reactie van ons lichaam eigenlijk een ontzettend functionele; één die het verschil kan maken tussen slagen of falen, soms zelfs tussen leven en dood. De initiële stressreactie maakt ons mentaal en fysiek klaar om snel een situatie in te schatten en erop te handelen: vechten of vluchten. Je aandacht vernauwt zich tot de essentie, zuurstof wordt gemobiliseerd voor je spieren, je reflexen sneller, zelfs je immuunsysteem wordt klaargestoomd om je beter te kunnen beschermen mocht je besmet of gewond raken.  

Waarom heeft stress dan toch zo’n slechte naam? Dit heeft veel te maken met ons bewustzijn en onze capaciteit om te anticiperen en na te beschouwen, om eindeloos te wikken en wegen terwijl we toekomstige of voorbije scenario’s de revue laten passeren.

De blaas leegt zich vaak in een moment van schrik

‘Zebra’s krijgen geen maagzweer’, merkt Robert Sapolsky, schrijver van een gelijknamig boek, terecht op. Veel zebra’s in het wild danken hun leven aan de stressrespons. Maar wij mensen gaan in de regel gebukt onder een heel ander type stressor dan een leeuw die opdoemt uit het groen, namelijk die van het chronische soort. Langdurige stress maakt dat je lichaam ook voortdurend de stressrespons actief houdt. Wat op korte termijn functioneel is, werkt op lange termijn als roofbouw op je lichaam, waardoor risico’s op maagzweren, hartklachten, en depressie substantieel toenemen. Daar moeten we dus vreselijk voorzichtig mee zijn.

Gelukkig is een sprong van Vertigo maar van heel korte duur, al kent ook zo’n korte stressor zijn uitdagingen. Misschien zou een plaswekker bijvoorbeeld nog een leuke uitbreiding zijn op de set sensoren waarmee onze decanen worden uitgerust. Vaak leegt de blaas zich namelijk in zo’n moment van schrik - handig als de zebra snel moet vluchten, maar een zachtere landing bezorgt dat onze helden helaas niet.

Yvonne de Kort is hoogleraar Omgevingspsychologie bij Human-Technology Interaction