Op de ontwikkeling van de blauwe led werd lang gewacht: al decennia lang waren er de bekende rode en groene leds, maar zonder blauw geen wit licht - de heilige graal in lichtland. De blauwe led maakte tal van ontwikkelingen mogelijk, omdat plots iedere lichtkleur te maken was. We genieten er dagelijks van in onze tv’s, computerschermen, iPADs en smartphones.

Maar de reden dat deze heren in aanmerking kwamen voor de Nobelprijs -een prijs voor hen die de mensheid goeddoen- lijkt voornamelijk te liggen in de belofte dat led als reguliere lichtbron tot een geweldige reductie van ons energieverbruik zal leiden. En juist daar moeten we misschien wat kanttekeningen bij plaatsen.

Zuiniger betekent niet dat we minder energie verbruiken

Leds zijn zuiniger dan gloeilampen en dit zal de komende jaren nog sterk verbeteren. Maar dat wil niet zeggen dat wij ook minder energie gaan verbruiken: de kans is groot dat we in plaats daarvan juist méér licht gaan gebruiken. In de psychologie staat dit fenomeen bekend als het rebound-effect. Tim Worstall stelde het dit weekend ook aan de kaak in The Register, een Britse nieuws- en opiniewebsite over technologie. Gedurende de afgelopen eeuwen nam ons gebruik van licht enorm toe. Wat constant bleef, was de hoeveelheid geld die we aan licht uitgaven - volgens Worstall een stabiele 0,7 procent van ons inkomen.

Met de spaarlamp verlichten wij nu rijkelijk tuinen en gevels; met led komen wellicht onze huiskamers en kantoren aan de beurt. Het punt is dat de impact van technologie op onze maatschappij (opnieuw) niet te voorspellen is wanneer we daar de menselijke factor niet in meewegen. Of de led ons energieverbruik drastisch gaat verminderen, laat ik daarom blauwblauw. Daarmee wil ik echter allerminst afdoen aan het belang van deze uitvinding. Als digitaal aanstuurbaar medium maken led-lichtbronnen een scala aan innovaties mogelijk en ook in ontwikkelingsgebieden biedt led ongekende kansen. Loopt het Nobelcomité dus toch geen blauwtje.

Yvonne de Kort | universitair hoofddocent Omgevingspsychologie bij Human Technology Interaction, faculteit IE & IS