Naast Eric - “ik heb stiekem met je gedanst” - Mesie - immens populair onder stalkers, stel ik me zo voor - was Henk Wijngaard eigenlijk de enige die een belletje deed rinkelen. De inmiddels bejaarde rocker had een jaar of veertig geleden een grote hit met zijn zelfgeschreven Met de Vlam in de Pijp. “Met de vlam in de pijp scheur ik door de Brennerpas. Met m’n dertig tonnen diesel, ver van huis, maar in m’n sas”. Het lijflied van iedere zichzelf respecterende trucker.

Ik ben benieuwd of Henk Wijngaard in de toekomst ook een lied gaat schrijven over Platooning, waarbij de trucks in een treintje achter elkaar rijden, op korte afstand van elkaar om zo brandstof te besparen. De trucks remmen automatisch en passen hun snelheid aan aan de andere voertuigen in het treintje. Een belangrijke stap richting de volledig zelfrijdende truck. Niet heel Vlam in de Pijp, als je het mij vraagt, maar wel zuinig.

Dat is dan ineens wel weer Heel Erg Vlam in de Pijp

Zelfrijdende trucks en auto’s zijn inmiddels voer voor psychologen. Wat blijkt? Als iets voortdurend en betrouwbaar door een machine wordt gedaan, dan verliezen mensen op een bepaald moment hun interesse. Dit heeft een paar effecten. Ten eerste verliezen we vaardigheden, omdat we minder oefenen. Ten tweede verliezen we het overzicht over een situatie (situation awareness), omdat we niet met aandacht hebben gevolgd hoe die is ontstaan. Dat is een probleem wanneer de zelfrijdende auto ineens bedenkt dat het de situatie toch niet meer helemaal kan overzien. Dat gebeurt gemiddeld genomen niet op een rustige weg bij goed zicht, maar eerder op een druk kruispunt, in de stromende regen, bij wegwerkzaamheden waar een motoragent het verkeer staat te regelen. Op zo’n moment wordt de ingesukkelde bestuurder gesommeerd om het stuur weer even over te nemen. Dat is dan ineens wel weer Heel Erg Vlam in de Pijp.

Niet lang geleden was er onderzoek van het Vlaams Instituut voor de Logistiek naar wat vrachtwagenchauffeurs gaan doen met al die tijd die overblijft in hun zelfrijdende truck. Het volgen van taalcursussen was een suggestie. Value Added Trucking werd het project genoemd. Als daar geen Henk Wijngaard-nummer in zit, weet ik het niet meer.

Wijnand IJsselsteijn | hoogleraar Cognition and Affect in Human-Technology Interaction