Daniel Kahneman en Dale Miller legden in 1986 uit waarom het vervelender is als je vijf minuten te laat op het vliegveld aankomt en je vlucht net mist, dan wanneer je dertig minuten te laat aankomt en je vlucht ruimschoots mist. Het verschil zit erin hoe makkelijk mensen over het alternatieve scenario kunnen nadenken.

Als je vijf minuten te laat bent, kun je makkelijker bedenken wat je anders had kunnen doen om net op tijd te komen, dan wanneer die tijdsduur is opgelopen tot dertig minuten. Hoe makkelijker je over alternatieve scenario’s kunt nadenken (“Had toch een extra back-up gemaakt”), des te sterker is de emotionele reactie (“Wat erg dat die onderzoeksgegevens verloren zijn”).

Door het artikel te beginnen met de zin “Wat één van de mooiste dagen van haar leven had moeten worden”, zie je het alternatieve scenario waarin de promovenda met een champagneglas in de hand feest staat te vieren zo voor je. Hierdoor wordt het daadwerkelijke scenario met “nachtelijke uren op het politiebureau” extra vervelend.

Om dezelfde reden is het vervelender om net te zakken met een 5, dan om ruimschoots te falen met een 2. Als vrienden je bellen met de vraag of je een biertje komt drinken, terwijl je de dag erna tentamen hebt, zou ik je aanraden om er goed over na te denken.

Een tentamen net niet halen wordt namelijk vooral vervelend als je je makkelijk kunt inbeelden hoe je het tentamen wel had gehaald, als je de avond daarvoor maar niet met je vrienden naar de kroeg was gegaan.TUssen de oren | Had ik maar...