Tussen de oren | Een mooi 2017
Van een afstandje bezien was 2016 geen best jaar. David Bowie dood. En Prince. En Leonard Cohen. Muhammed Ali, Alan Rickman, Johan Cruijff, Peter van Straaten. De Britten die niet meer bij ‘ons’ wilden horen, en dan nog de verkiezing van een narcistische horrorclown in het Witte Huis. Voldoende aanleiding voor het College van Bestuur om dit jaar een extra fles drank aan ons kerstpakket toe te voegen - waarvoor dank - maar de troost van die 12 procent is even vluchtig als de alcohol zelf.
Tijd voor therapie. Biedt de psychologie enig soelaas aan het einde van dit onzalige jaar? Jawel.
De gedragstherapie kan ons helpen door middel van zogenaamde ‘systematische desensitisatie’. Hierbij wordt datgene waar we angst voor hebben stapsgewijs aangeboden, terwijl we door middel van ontspanningsoefeningen de angst beheersbaar maken. Zo kunnen we beginnen met de gedachte aan Trump als president, vervolgens een foto van Trump met een hand op de bijbel, dan Trump op bewegend beeld, Trump op bewegend beeld met geluid (een moeilijke stap, ik weet het), en dan Trumps daadwerkelijke inauguratie als president op 20 januari. Blijf vooral rustig ademhalen!
De rationeel-emotieve therapie gaat voor perspectief en relativering: het zijn niet de problemen zelf die ons het leven zuur maken, maar de manier waarop we tegen die problemen aankijken. In de woorden van John F. Kennedy: “We have nothing to fear but fear itself”. Angst- en catastrofe-denken worden het beste bestreden met rationaliteit en reframing. Zo kunnen we ons beter realiseren dat we het eigenlijk helemaal niet slecht hebben, dat het leven wel goeddeels zijn oude gangetje zal blijven gaan, en (contrasteffect!) dat het jaar 1916 ook geen lolletje was.
De positieve psycholoog (jawel, er bestaat zoiets als ‘positieve psychologie’) gooit het over een iets andere boeg. Geen verlammende angst of aangeleerde hulpeloosheid, maar positieve acties. Zo weten we dankzij psychologisch onderzoek dat het inderdaad zaliger is om te geven dan te ontvangen, dat je gelukkiger en gezonder wordt van vrijwilligerswerk, en dat het investeren in vriendschap en andere intieme sociale relaties de kern van ons geluksgevoel vormt. Dat heeft toch wel weer iets heel kerstigs.
En voor wie niet kan wennen, het niet mee vindt vallen, en geen zin heeft in vrijwilligerswerk, is er altijd nog John Oliver, de meest welbespraakte komiek binnen onze links-intellectuele bubble. Zijn Youtube video ‘Fuck You 2016!’ zou ik hierbij van harte willen aanbevelen. Het leidt - geheel in de stijl van de Freudiaanse psychoanalyse - tot een uiterst bevredigende catharsis. Het beste af te spelen op 31 december, klokslag 12 uur, met een flink glas CvB-bubbels, een paar goede vrienden, en heel veel mooie plannen voor 2017.
Wijnand IJsselsteijn | hoogleraar Cognition and Affect in Human-Technology Interaction
Discussie