Ik moet toegeven dat ook voordat we thuis moesten blijven de mate van interactie in de collegezalen al verre van ideaal was. De modelstudenten waar de meeste docenten van dromen, die slimme vragen stellen en telkens gretig hun hand opsteken om onze vragen te beantwoorden, hebben waarschijnlijk nooit bestaan. Of hebben er in ieder geval niet voor gekozen om in Eindhoven Electrical Engineering te gaan studeren. Of misschien dat wel, maar dan vinden ze mijn manier van lesgeven zo’n afknapper dat ze hebben besloten dat het beter is om zich gedeisd te houden.

Wij, als docenten van de TU/e, maken ons allemaal zorgen over het dalende aantal studenten dat onze colleges volgt. Die getallen zijn voor de werkcolleges zelfs nog dramatischer: na week 2 nemen die een onomkeerbare duikvlucht (op dat ene laatste college na waarin het tentamen wordt behandeld).

Toen we online gingen lesgeven, hoopte ik stiekem dat dit ten goede zou komen aan de interactie. Ik hoopte ook dat ik online meer van mijn studenten zou zien. Wat hadden ze immers verder nog te doen in die eerste weken van de lockdown?

Die hoop bleek vergeefs. Bij mijn eerste college, lang geleden in maart, toen we nog Zoom mochten gebruiken, logden er zo’n negentig studenten in. Een veelbelovende start, zul je misschien denken. Maar zoals de meesten van ons in de afgelopen maanden hebben gemerkt, is een online college geven heel anders dan voor een collegezaal staan. Om vanuit je huis het lesmateriaal te behandelen is al vreemd genoeg, maar om dit te doen zonder ook maar een enkele student te zien, is eenvoudigweg verontrustend.

Studenten zullen vast denken dat we er wel aan gewend zijn dat ze passief colleges volgen. “Wat maakt het uit of een docent me wel of niet ziet?“, vragen ze zich waarschijnlijk af. Studenten beseffen niet hoe belangrijk lichaamstaal is voor docenten om in te kunnen schatten hoe betrokken de toehoorders zijn bij het college en of een bepaald concept duidelijk is. Zien dat een student zich op zijn hoofd krabt (ja, dat doen jullie daadwerkelijk als je nadenkt of in de war bent) of wezenloos naar het bord staart, of naar mij, is een uitstekend signaal dat ik iets moet herhalen. Dat ik gas terug moet nemen en het concept moet illustreren aan de hand van een concreet probleem.

Maar studenten zetten zelden hun camera aan als ze online een live college volgen. Waarom is dat? Wat moet er gebeuren om die situatie te veranderen? Moeten we het verplicht maken? Of moeten wij als docenten ook onze camera’s uitschakelen om studenten te laten merken hoe onpersoonlijk lesgeven wordt als er geen visueel contact is tussen docent en student?

Voor de interactie verwachtte ik eerlijk gezegd veel van technologie. Het is begrijpelijkerwijs ongemakkelijk om in een echte collegezaal je hand op te steken en het risico te nemen dat je vraag kant noch wal raakt. Maar wat is het risico van vragen stellen via een privé-chat aan de docent? Als ik letterlijk geen beeld heb van wat de studenten aan het doen zijn, kan ik tenminste toch hopen dat ze me wat makkelijker vragen durven stellen.

Het vierde kwartiel van dit academisch jaar is binnenkort afgelopen en na de zomer zullen we wellicht deels terugkeren naar de collegezaal, maar waarschijnlijk zullen nog veel colleges online blijven plaatsvinden. Zullen we afspreken dat studenten hun camera aanzetten als ze een college volgen? En als de colleges worden opgenomen en online beschikbaar blijven, kunnen we dan uitzoeken hoe we dat kunnen doen zodat de privacy van de studenten gewaarborgd is?