5G-masten worden momenteel door heel Nederland in brand gezet. Eerst in het Brabantse Liessel, toen in Nuenen, waarna het 5G-pyromanievirus zich verspreidde naar Gelderland, Rotterdam, en dit paasweekend naar Groningen en Flevoland. Tot nu toe zitten we op ongeveer tien incidenten.

Het zal je niet verrassen dat het internet vol staat met complottheorieën, in elke denkbare smaak. Het fluor in ons water is gif, de Illuminati zijn de echte regeerders van de wereld, alle politici zijn eigenlijk marionetten (of reptielen) en de Matrix bestaat écht. De 5G-aluhoedjes zijn in dit opzicht de opvolgers van het klassieke  ‘mindcontrol met radiogolven’. Het is verhaal is altijd dat iets aan de elektromagnetische straling schadelijk is.

Het is ontzettend klote om erachter te komen dat de internetgekkies een punt hebben. Voor mij begon het allemaal toen ik in de Metro las hoe een anti-5G demonstrant een wetenschappelijk artikel uit de Lancet citeerde. En verdraaid, dat artikel bestaat nog echt ook: 'Planetary electromagnetic pollution: it is time to assess its impact'.

Het Lancet-artikel citeert negentien onderzoeken naar de negatieve consequenties op de gezondheid. Er wordt van alles aangetikt: microbiologische onderzoeken die aantonen dat telefoonmicrogolven invloed hebben op het brein-glucose metabolisme en het immuunsysteem, grootschalige studies in ratten die aantonen dat hart- en breinkanker vaker voorkomt na dagelijkse blootstelling aan radiogolven en als klap op de vuurpijl citeert het artikel zelfs een populatiestudie dat een correlatie aantoont tussen de woonafstand tot een zendmast en de gemiddelde hoeveelheid DNA-beschadigingen.

Zo doende maken de onderzoekers, naar mijn mening, een overtuigende zaak voor een aannemelijk gezondheidsrisico ten gevolge van blootstelling aan te veel elektromagnetische straling. Sindsdien kan ik niet meer het gevoel kwijtraken dat dit een serieus probleem is, dat we weglachen omdat een aantal complottheoristen ermee aan de haal gegaan zijn. Zoals de titel zegt 'it is time to assess its impact': langdurige studies moeten ondernomen worden en er moet serieus gekeken worden naar hoe dit beleidsvorming beïnvloedt.

De afwezigheid van een publieke response (behalve natuurlijk de vernietiging van publieke infrastructuur) komt misschien deels doordat wetenschappers niet goed zijn in mensen activeren over crisissen. Oftewel, wetenschappers hebben een aantal anti-mediagenieke neigingen. Ze schrijven alles klinisch, kalm en neutraal op en gebruiken geen clickbait-titels - anders had het Lancet-artikel wel ’Planetary electromagnetic pollution: we’re all going to die’ geheten.

Het lijkt mij dat de gezondheidswetenschappers, net zoals de klimaatwetenschappers, meer lessen moeten trekken uit de media over hoe je mensen activeert (bang maakt) over crisissen, voordat de zee het land weer terugrooft en we allemaal sterven aan hoofdpijn door microgolven.

Postscriptum Leander van Eekelen

Een aantal mensen heeft na de publicatie van deze column per e-mail of in persoon kritiek geleverd op mijn boodschap dat elektromagnetische straling, aldus het Lancet-artikel, in zekere omstandigheden schadelijk voor de gezondheid kan zijn. Ik vat hier deze kritiek samen en voeg mijn eigen nuance toe aan de column waar ik achteraf vind dat dit nodig is.

Een van de grootste wapenfeiten van het artikel is een geciteerde wetenschappelijke review - door dezelfde auteurs - waarin beweerd wordt dat 68 procent van de gevonden artikelen (1.546) ‘significante biologische of gezondheidseffecten vinden ten gevolge van blootstelling aan mensgemaakte magnetische velden’.

Dit lijkt een groot getal, maar mensen hebben mij terecht gewezen op het feit dat de wereld van wetenschapspublicatie focust op positieve resultaten - al die papers die geen ‘statistisch significante effecten’ vinden, daar haalt de publicist z’n schouders bij op - waardoor er een bias naar positieve resultaten is. Bovendien sluiten de auteurs de review af met de mededeling ‘dat ze de effecten in vervolgstudies in kaart zullen brengen’. Dit geeft het vermoeden dat de voor review simpelweg alle significante resultaten op een hoop zijn gegooid en niet is gekeken naar hoe ingrijpend de effecten eigenlijk zijn. Als laatste is het belangrijk om op te merken dat de review niet gepubliceerd is in een peer-reviewed journal: collega’s hebben geen kritisch oordeel kunnen vellen over de publicatie.

Ik had zelf ook andere bedenkingen over het Lancet-artikel - wat ik wegens een tekort aan ruimte heb geschrapt uit de originele column. Ik heb niet gecontroleerd hoe wijdverspreid de mening van de auteurs is. Misschien ben ik overrompeld door een minderheidsmening die gepubliceerd is in een goed blad. Bovendien presenteert de Lancet niet-definitieve resultaten: alle gevonden DNA-schade en oxidatieve stress door blootstelling aan elektromagnetische straling impliceert niet automatisch significant effect op de volksgezondheid. Er zijn duizenden dingen in het dagelijkse leven die slecht voor je zijn, van zonlicht tot te lang op je bureaustoel zitten.

Ondanks alle kritiek op het Lancet-artikel - dat achteraf gezien een stuk minder goed in elkaar zit dan ik dacht - blijf ik erbij dat we langdurige studies moeten opstarten die het effect van mensgemaakte elektromagnetische straling kwantificeert. Daar kan misschien uitkomen dat al dat stilzitten tijdens de coronacrisis erger voor je gezondheid is, maar voorkomen is beter dan genezen.