Wetenschap heeft geen waarden. Het is niet neutraal, het is niet politiek, het is een instrument. Een instrument dat we gebruiken om kennis te organiseren en op te bouwen. De materiële eigenschappen van glas trekken zich niets aan van wat de wetenschapper gelooft, ze zijn nou eenmaal wat ze zijn. Ongeacht wat de wetenschapper gelooft, het wetenschappelijke proces zal altijd resulteren in een benadering van de algemene waarheid als het goed wordt toegepast. Twee wetenschappers met radicaal verschillende overtuigingen kunnen hetzelfde experiment doen over de efficiëntie van een chemische reactie en ze zullen hetzelfde resultaat vinden, of ontdekken dat ze niet hetzelfde experiment deden. 

Als onze overtuigingen er niet toe doen voor het wetenschappelijke proces, moeten we ze dan wel hebben? Misschien zouden overtuigingen kunnen uitmonden in een belangenconflict. Dat ligt bijvoorbeeld op de loer bij samenwerking van onderzoekers met bedrijven! Als je een bedrijf hebt en een bepaalde techniek gebruikt, wil je dat die techniek beter is dan een andere techniek. Dit is een perverse prikkel om de conclusies te beïnvloeden. We weten allemaal dat banden met het bedrijfsleven een kritisch oog vereisen en we zijn ons bewust van het effect van geld op onderzoeksconclusies. Geen enkel onderzoek gefinancierd door een zuivelbedrijf heeft ooit hetzelfde verband gevonden tussen alzheimer en zuivelconsumptie als onderzoeken gefinancierd door overheidssubsidies. Dit zou waar kunnen zijn voor overtuigingen. Ik denk dat dit niet aannemelijk is. 

Stel je bent een communist. Je gelooft dat we allemaal gelukkiger zouden zijn in een staatloze, geldloze, klasseloze maatschappij, vrij van grenzen en overheid. Ik zou deze overtuiging niet kunnen vertalen naar een invloed op de efficiëntie van solid state converters voor zonnepanelensystemen thuis. Het zou kunnen dat onjuiste informatie over de efficiëntie van omvormers leidt tot een communistisch utopia, maar het is veel eenvoudiger om je voor te stellen hoe een omvormerbedrijf zou profiteren als de architectuur van hun solid state omvormers efficiënter is dan de huidige architectuur die andere bedrijven gebruiken. Daarom zie ik overtuigingen of activisme niet als een gevaar voor het wetenschappelijk proces terwijl we omringd zijn met perverse prikkels uit bedrijfsomgevingen. 

Er is een veel belangrijkere reden om eerlijk te zijn over wat we geloven. Kennis zonder ethiek is gevaarlijke kennis. Een man vond een manier om stikstofgas en waterstof om te zetten in ammoniak voor kunstmest. Hij staat bekend onder meerdere namen, waaronder “de man die lucht in brood veranderde”. Hij staat ook bekend als “de vader van de chemische oorlogsvoering” vanwege zijn uitvinding van mosterdgas, dat hij heeft laten inzetten tijdens de tweede slag om Ieper wat 67.000 doden veroorzaakte. Dezelfde man zei: “Je bent een wetenschapper voor de wereld in vredestijd, maar een wetenschapper voor je vaderland in oorlogstijd.”  

Ik zal de argumentatie achter zijn daden nooit kunnen begrijpen. Maar ik hoop dat wij niet dezelfde fouten maken. Er zijn zoveel wetenschappers die vreselijke dingen hebben veroorzaakt met hun kennis. De atoombom, die 2 steden vol burgers van de kaart veegde in een daad van ongekende wreedheid en collectieve straf. Er zijn drones ontwikkeld en ingezet om dorpen op te blazen terwijl de operator een oceaan verderop is. Je zou al deze acties kunnen rationaliseren. Al deze apparaten zijn oplossingen voor problemen die zijn gedefinieerd door mensen met overtuigingen. 

Als we andere mensen de kaders van ons probleem en onze oplossing laten bepalen, zijn we niets meer dan gereedschap voor mensen met een visie. We moeten als wetenschappers onze eigen overtuigingen en visie ontwikkelen om te kunnen beoordelen of we willen bijdragen aan de visie en overtuigingen van anderen. We zijn sceptisch tegenover oplossingen zonder bewijs, dit komt voort uit het wetenschappelijk proces, zonder bewijs is niks aanneembaar.  We zouden ook sceptisch moeten staan tegenover ideeën zonder argumentatie. Weet waarom je iets gelooft. En zorg dat jouw redenen om iets te geloven een accurate weergave zijn van de werkelijkheid. 

Stel vragen, discussieer en ontdek je eigen ideeën. Je tijd op de universiteit is de tijd om je wereldbeeld te ontwikkelen. We hebben zoveel verschillende achtergronden en ideeën hier op de universiteit. Waarom genoegen nemen met de mainstream?  Leer over extreme ideeën. Doe mee aan een protest, kijk hoe dat voelt. Als je straks eenmaal een baan hebt, durf je veel minder risico te nemen met je imago en kun je geen tijd verspillen aan debatteren over de vraag of wat je doet wel juist is. Geniet van de vormbaarheid van je geest zolang dat nog duurt. Voor je het weet ben je 50 en heb je alleen maar aan andermans passies gewerkt. 

Je kunt het met me oneens zijn, dat doen sommige andere columnisten ook. Maar blijf erover praten! Zonder discussie zul je nooit leren over de ideeën van anderen. Wat ik wil dat je jezelf afvraagt is het volgende: Zodra je publiceert wat je leert, zal je ontdekking of innovatie dan gebruikt worden voor de verbetering van de mensheid, of zal het gebruikt worden om de belangen van enkelen individuen te bevorderen? Ben je verantwoordelijk voor die toepassingen en de gevolgen ervan? En zou je veranderen wat je doet als je rekening houdt met de mogelijke gevolgen? 

Lucas van Bentum is masterstudent Electrical Energy Systems aan de faculteit Electrical Engineering.