Beste TU/e gemeenschap, 

In het belang van onze toekomst is het essentieel dat we openstaan voor ingrijpende maatschappelijke veranderingen en ons actief inzetten om deze te bevorderen. Om mijn punt te verduidelijken neem ik graag enkele belangrijke aspecten van onze samenleving onder de loep. 

Reflecteer eens op het volgende: velen van ons westerlingen leiden een comfortabel leven, nietwaar? Hoewel er hele belangrijke uitzonderingen zijn, kunnen we ons over het algemeen zeer gelukkig prijzen dat we in de afgelopen 60 jaar getuige zijn geweest van een tijdperk gekenmerkt door maatschappelijke vooruitgang, stabiliteit en economische voorspoed. Maar is het mogelijk om onze levensstijl voort te zetten en tegelijkertijd de grens tussen maatschappelijke belangen en persoonlijke verlangens te laten vervagen? Kunnen we blijven groeien terwijl ook andere delen van de wereld hun levensstandaard zien stijgen en hun bevolkingsaantallen zien toenemen? Helaas is het antwoord 'nee', omdat al deze ontwikkelingen ten koste zijn gegaan van het negeren van de intrinsieke waarde van de natuur voor economisch gewin, en het veroorzaken van uitputting van natuurlijke bronnen, aantasting van het milieu en snelle atmosferische veranderingen. 

Dat wist je hopelijk al. 

Om de schade te vertragen of sommige aspecten te verbeteren, wordt vooruitgang geboekt in klimaatbeleid en -maatregelen, vooral op het gebied van hernieuwbare energie en andere vormen van innovatie. Populaire theorieën over ‘decoupling' en ‘groene groei’ suggereren dat economische welvaart en ecologische duurzaamheid naast elkaar kunnen bestaan door het verbeteren van de status quo; dit klinkt leuk. Maar eigenlijk kunnen we niet op dit geloof vertrouwen om de boel te redden, want het is gewoon een te grote gok! 

Waarom? Nou kijk, de vermindering van de totale uitstoot is tot nu toe tijdelijk geweest, vooral gelinkt aan economische recessies of Covid-19, en zijn niet zozeer het bewijs van een daadwerkelijke ontkoppeling van economische activiteit en milieu-impact. De belofte van een volledig schone en hernieuwbare energievoorziening, duurzame mobiliteit, industrieën en producten ligt nog ver buiten ons bereik. Zelfs zogenaamde 'groene' innovaties kunnen indirect bijdragen aan vervuiling of zelfs consumptie verhogen. En als het op de samenleving aankomt, blijken we vaak terughoudend om ingrijpende veranderingen te accepteren. 

In theorie zou het niet rampzalig zijn als we decennia de tijd zouden hebben om deze problemen geleidelijk op te lossen. Maar in werkelijkheid garanderen de huidige inspanningen en kleine verbeteringen niet dat er overal rechtvaardige verandering plaatsvindt. Belangrijker nog is dat ze ontoereikend zijn om de omvang van de wereldwijde crises aan te pakken en een drastische temperatuurstijging tijdig te voorkomen.

Dit geldt des te meer als we bedenken dat zelfversterkende positieve feedbackmechanismen klimaatverandering oncontroleerbaar uit de hand kunnen laten lopen. En dat is slechts één van onze wereldwijde problemen... Als we nu niet veranderen, zullen we in toenemende mate te maken krijgen met levensbepalende gevolgen van wijdverbreid verlies van land en steden, droogte, overstromingen, hongersnood, massale migratie en ongekende maatschappelijke instabiliteit. Dat alles staat op het punt te gebeuren! De maatschappij waarin jij en ik leven is hier slecht op voorbereid. 

We worden dus geconfronteerd met een keuze tussen twee opties die niet kan worden uitgesteld; een feit dat geaccepteerd moet worden. Optie 1: doorgaan zoals we nu doen, onder het mom van 'duurzaamheid'. Optie 2 is zinvoller: dringend samenwerken aan radicale innovatie, een mentaliteit die de nadruk legt op toewijding, en een nieuw sociaal-economisch systeem dat alleen sectoren ondersteunt die het echte welzijn én de gezondheid van de planeet ten goede komen, waarbij rekening wordt gehouden met externe factoren en prioriteit wordt gegeven aan het collectieve welzijn. Ik hoop dat je ziet waar ik heen ga. Het omvat ook het begrijpen van de noodzaak van en het toestaan van onmiddellijke actie van machthebbers om drastische maatregelen af te dwingen, groenere praktijken te bevorderen en moeilijke beslissingen te nemen waar misschien niet iedereen onmiddellijk van profiteert. 

Het echte probleem is echter dat duurzaamheid op de lange termijn de eisen van bovenaf moet overstijgen en massabetrokkenheid en levensstijltransformaties vereist, ook van jou! Dit is complexer vanwege het gebrek aan publieke betrokkenheid en misverstanden over duurzaamheid. 

Oorzaken voor het gebrek aan publieke betrokkenheid kunnen de overweldigende, complexe of abstracte informatie en nepnieuws, te weinig correct en eenvoudig onderwijs én onwetendheid zijn. Velen van ons zijn gewend aan en streven naar persoonlijke luxe en beperkte definities van succes. Te veel mensen willen gemakkelijk geld verdienen met weinig inspanning, en te veel mensen beschouwen lange, stabiele maatschappelijke perioden waarvoor voorgangers hard hebben gewerkt als vanzelfsprekend. En helaas worden te veel mensen geconfronteerd met urgentere problemen (denk aan de huizencrisis), die de aandacht afleiden van maatschappelijke uitdagingen op de lange termijn. Ten slotte is duurzaamheid gevoelig voor polarisatie of verwaarlozing. Mensen vervreemden van elkaar, wat bijvoorbeeld gebeurt als we verschillende opvattingen hebben over andere kwesties, bijvoorbeeld over immigratie, of wanneer iemand zijn stem laat horen maar niet tot jouw 'type' mensen behoort en daardoor jouw aandacht verliest. 

Dergelijke situaties zorgen er vaak voor dat burgers niet de verantwoordelijkheid voelen om proactief met maatschappelijke uitdagingen bezig te zijn en veranderingen ten goede te accepteren. Dit is een situatie die niet kan bestaan als we streven naar duurzaamheid op de lange termijn. 

Als student aan de TU/e ben ik getuige geweest van de kracht van onderwijs en dialoog bij het ondersteunen van radicale innovatie en maatschappelijke verandering. Daarom stel ik dat we een grote politieke en maatschappelijke beweging nodig hebben die zich richt op het opleiden, trainen en transformeren van zowel jonge generaties, invloedrijke individuen en groepen, als docenten zelf. Ze moeten zich allemaal bewust zijn van wat de toekomst en de samenleving nodig hebben om zichzelf binnen planetaire grenzen in stand te houden, en zich verantwoordelijk voelen om bij te dragen aan het grotere geheel. Ook moeten ze anderen in de samenleving leiden in het afstand nemen van kortetermijnbelangen, hardnekkige misverstanden, gewoonten en afkeer van verandering, en aandringen op beleid dat de mensheid beschermt tegen haar eigen acties. 

Voor universiteiten als de TU/e betekent dit het bevorderen van een grotere vastberadenheid en enthousiasme bij studenten om in de eerste plaats een studie te volgen, niet alleen om een diploma te behalen en goede vooruitzichten op een baan, maar om te leren hoe ze van de wereld zo snel mogelijk een betere plek kunnen maken. De huidige academische en professionele inspanningen moeten studenten de capaciteit bieden om dit verschil te maken en van duurzaamheid een manier van leven te maken door niet langer vage duurzame praktijken te benoemen of deze alleen op te nemen als een extra complicerende vereiste. In plaats daarvan moeten kennislacunes op het gebied van duurzaamheid worden opgevuld en dienen duurzaamheidsmentaliteiten uit gespecialiseerde programma’s (bijvoorbeeld Sustainable Innovation) te worden geïntegreerd in de basis van alle curricula. En beste mensen, we moeten proactief zijn, bijvoorbeeld in het sturen van de richting van de TU/e.

GO Green Office ondersteunt deze verandering via de TU/e. Wij leiden initiatieven in bedrijfsvoering (wat simpelweg binnen elke organisatie verwacht mag worden), en evolueren nu naar het veranderen van mentaliteiten, beleid en onderwijs. Onze Chair-of-the-Future Tour – die je zult zien op de campus – nodigt je uit om jouw input te geven over deze onderwerpen, die besproken zullen worden met faculteitsbesturen en studentenvertegenwoordigers om ons naar een collectieve verandering te leiden! 

Grijp dus je kans! 

Of je nu student bent, onderwijzer, beleidsmaker of gewoon iemand die geeft om de wereld waarin we leven: succes en ga voor groen, deze keer echt. 

Elano Franken 

Elano Franken heeft onlangs zijn Bachelor Sustainable Innovation aan de TU/e afgerond. Na het evenement van het Solar Team Eindhoven in Brussel – waar hij samen met drie collega's een kritische boodschap en oproep tot actie presenteerde – deelt hij het verhaal van die dag met jou in deze column.