Wat het verschuiven van een steen in de oertijd was, dat was het bouwen van een kathedraal in de middeleeuwen. Ondanks de vooruitgang in technologie kostte het bouwen daarvan nog meer tijd en moest het gedaan worden door nog meer mensen. Daar stond echter het aanzienlijk grotere aanzien ervan tegenover en de nog belangrijkere functie die deze bouwwerken hadden in de maatschappij. Bij elke stap voorwaarts in de technologie, leverden de kathedralenbouwers nog grotere, nog complexere en nog mooiere bouwwerken af.

Kathedralen waren toen de fysieke manifestaties van ons technologisch vernuft, ze maakten dat zichtbaar. We gingen verder. Op Manhattan bouwden we vervolgens wolkenkrabbers, de kathedralen van het kapitalisme. CERN’s deeltjesversnellers kostte generaties aan wetenschappelijke inspanning met als resultaat een kathedraal voor waarheidsvinding. Al is die niet van religieuze aard, de crypte waar de detectoren van deze deeltjesversneller zijn ondergebracht, hebben dezelfde betovering en galm als in kerken, en bij het binnenstappen ervan overvalt je eenzelfde overweldigend gevoel.

Tot op de dag van vandaag zet zich dit voort, wederom complexer maar met het grote verschil dat de kathedralen van de 21ste eeuw vaak onzichtbaar zijn. Onzichtbare bouwwerken zoals het internet, algoritmes, AI en al het andere waar we hier aan de TU/e mee bezig zijn. Ze torenen hoog boven die bouwwerken van de generaties voor ons, in complexiteit en als het gaat om de invloed die ze uitoefenen op ons dagelijks leven. We geloven niet meer in een God, maar in het Algoritme.

Als je goed om je heen kijkt zie je schimmen van deze onzichtbare structuren. Ook abstracte zaken als beleid en economie zijn niet tastbaar, ondanks dat ze de maatschappij vormen op manieren waar we ons niet eens van bewust zijn. Zonder een duidelijke materiële manifestatie wordt het steeds moeilijker om te wijzen naar de pilaren, de bogen en de beelden van onze onzichtbare kathedralen, terwijl hun invloed niet altijd positief is. Dat maakt het praten erover ook moeilijker. De makers van de toekomst, de aan onze universiteit opgeleide ingenieurs, moeten actief hun verantwoordelijkheid nemen voor wat ze maken en hoe die zaken de wereld beïnvloeden.

De protestanten stormden in 1566 door de katholieke kerken en sloopten alle beelden en objecten waar ze aanstoot aan namen. De beeldenstorm was een demonstratievorm tegen macht en uitbundigheid, ze vonden dat katholieke kerken en kathedralen niet voldeden aan wat zij wilden. Maar als het ooit nodig gaat zijn, hoe bestorm je dan die onzichtbare kathedralen van nu?    

Geïnspireerd door passages uit de roman Nooit meer slapen van W.F. Hermans.