‘Where innovation really starts’ is op warme zolderkamertjes waar nachten lang wordt gewerkt aan apps die hoog in de rankings komen. Of bij autogarages met typisch Brabantse beunmonteurs, waar problemen worden aangepakt die grote dealergarages niet aandurven. Veel innovatie komt niet uit het lab of de bovenste verdieping van hoge corporate torens, veel innovatie start aan de periferie van de praktijk.

Deze broedplaatsen voor innovatie hebben vaak hun oorsprong in activisme of counterculture en zijn gegrond in het ‘net iets anders doen dan de rest’. Het ontstaat niet zomaar en je kunt het al helemaal niet ontwerpen, het is namelijk een soort geheim recept voor  ‘makerspaces’.

Op de universiteit is dit er ook. Kijk bijvoorbeeld naar de thuisbasis van studententeams: Momentum. Het is een lelijke plek afgelegen op de campus waar prachtige dingen gebeuren. Muren vol post-its, een wasbak vol vaat en een gebouw vol hechte studententeams. De sfeer is er dus ook één waar je mee kan experimenteren, fouten kan maken en van kan leren. Er is een speeltuin van machines en materialen om dat te faciliteren. Hier wordt nog gespeeld en onderzocht op een manier die gedreven wordt door nieuwsgierigheid.

Ik was ook uitgenodigd bij de thuisbasis van Delftse studententeams: de Dream Hall. In Delft hebben ze deze plek wat minder verstopt op de campus. Met trots is de Dream Hall ingericht, alsof de machines, studenten en projecten tentoongesteld worden. Het is een open hal die gezelligheid uitstraalt en waar mensen een kort praatje met elkaar maken. Je merkt dat het aanzien van de studententeams daar hoger is, misschien zelfs een tikkeltje elitair. Typisch Delfts weer dat er zoveel aan ‘het plaatje’ wordt gedacht. Dat zie je bijvoorbeeld terug in de renovatie van dit gebouw, waar ze nu een Karel Appel wegwerken achter een nieuwe hippe entree om partners te ontvangen voor rondleidingen.

Dat is een perfect voorbeeld van het grote gevaar dat voor dit soort plekken op de loer ligt: de gentrificatie van innovatie. Op het moment dat een groep mensen ergens het geheime recept voor innovatie heeft ontdekt, dan bouwt deze ruimte zich al snel uit, zodanig dat de ingrediënten van dat recept veranderen of vergaan. Het probleem is niet dat zo’n plek succesvol is en groeit, maar gaandeweg zullen er keuzes worden gemaakt die de originele waardes ervan ondermijnen.  Je kan niet ergens een 3D-printer neerzetten en verwachten dat er plots een startup uit rolt.

Bij het opzetten, behouden en verplaatsen van deze unieke innovatieplekken moeten de uitgangspunten goed bewaakt worden. De essentie van zulke broedplaatsen zit enerzijds in de mensen die je bij elkaar hebt, en anderzijds in de ambitie die ze hebben om een maatschappelijk vraagstuk aan te pakken. Die combinatie kan een geweldige magie geven. In de nieuwe torens van Vestide komt een makerspace, Momentum gaat sluiten en de studententeams worden op een andere plek gehuisvest. Op deze universiteit verwacht ik dat deze mooie vorm van innovatie niet vergaat, maar juist wordt gestimuleerd.