Dat laatste lijkt nou precies de bedoeling te zijn van de Erkennen & Waarderen-beweging die de Nederlandse universiteiten in haar houdgreep houdt. Bij de huidige willekeur van beoordelen, het zogenaamde narratief, zal nepotisme namelijk hoogtij vieren. Dat is goed nieuws voor academici die niet op inhoud, maar op grond van hun geprivilegieerde afkomst, politieke netwerk en/of ideologie een positie hebben verworven.

Wat in de huidige academische Zeitgeist ook niet is geoorloofd is de topsport-analogie. In de Nederlandse academie werkt die als een rode lap op een stier. Wat daarbij opvalt is dat de criticasters ervan weinig kennis bezitten van topsport. Zo las ik een sarcastisch bericht van een collega: “Waar blijven mijn miljoenen?”. Andere academici vinden topsport en competitie toxisch. Ik ga op deze plek – en tegen beter weten in – proberen een aantal misvattingen de wereld uit te helpen.

Ten eerste is het financiële gewin van het overgrote deel van de topsporters belabberd. In Nederland zijn de meeste topsporters afhankelijk van een uitkering van NOC*NSF. Dat is een regeling die topsporters in staat stelt sport fulltime te beoefenen (stipendiumregeling) en tegemoetkomt in gemaakte kosten voor het beoefenen van die sport. Wat dat betreft zijn topsporters net promovendi. Tegenwoordig ontvangen die een redelijk, maar relatief laag inkomen, terwijl de onkosten van bijvoorbeeld een congresbezoek worden vergoed. Strontverwende voetballers en tennissers die miljoenen naar binnen harken, zijn extreem uitzonderlijk en kunnen beter worden gecategoriseerd als celebrities.

Ten tweede is de bereidheid om serieuze offers te brengen een voorwaarde voor topsport en topwetenschap. Er is geen enkele Nobelprijswinnaar die zich druk maakte om de work-life balance. Zij zien hun werkzaamheden niet als een beroep, maar als een missie naar het realiseren van hun ambities. Zonder dat ze vooraf wisten – of de garantie hadden – dat hun harde werken ook zou leiden tot een wetenschappelijke doorbraak. De gedrevenheid voor de wetenschap is bij deze individuen van nature aanwezig en heeft niks met geld of aanzien te maken. Hetzelfde geldt voor topsporters, van de meesten hebben wij nog nooit gehoord. Zij zwoegen in anonimiteit omdat ze hun sport geweldig vinden.

Verder geldt voor (top)sport en (top)wetenschap dat prestatie niet lineair schaalt met inzet. Bij gelijk talent 10 uur per dag werken (in plaats van 8 uur) resulteert in een productiviteitsverschil dat een stuk groter is dan 25 procent. Die extra inzet accumuleert namelijk in de tijd. Van een voetballer zoals Ronaldo is het bekend dat hij naast zijn reguliere programma veel extra trainingen deed, van het nemen van vrije trappen tot krachttraining en zwemmen. Met die inzet is hij niet een klein beetje, maar veel beter geworden dan zijn collega’s. En was hij in staat tot op relatief hoge leeftijd op niveau te blijven presteren.

Als laatste is het verstandig voor individuen die topwetenschap (of topsport) ambiëren om wetenschappelijke muscle memory (intuïtie) zo jong mogelijk op te bouwen. Dat bereik je alleen maar door heel veel meters te maken, in het lab, op de atletiekbaan, in het zwembad, door veel te schrijven (en ChatGPT links te laten liggen), door plannen te maken, door te reflecteren en te trainen met ervaren mensen. Maar misschien nog wel het belangrijkst, door het werken met een fantastische coach of mentor. Dan ga je naast je eigen ontwikkeling de intuïtie van ervaren personen integreren.

En dat is precies de reden dat in de sport wereldrecords nog steeds worden verbeterd en dat er nog steeds belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen worden gedaan. Alles wat we nu doen gebeurt staand op de schouders van reuzen.

K3 | Kaal, Kroes of Kammen is een gezamenlijk initiatief van Willem Mulder (Kaal), Monique Bruining (Kroes) en Luc Brunsveld (Kammen), die daar begin 2023 mee gestart zijn op de site van Cursor.