Laten we vooropstellen dat het erg lullig is dat er straks één generatie zit opgescheept met extra schulden. Het is logisch dat veel studenten streven naar volledige compensatie, die gelijk is aan de basisbeurs. Voor uitwonende studenten moet je dan rekenen op zo'n 14.000 euro per student (270 euro per maand basisbeurs, vier jaar lang). Voor thuiswonende studenten telt het op tot zo'n 6000 euro. In het totaal komt het neer op zo'n 8 miljard euro aan extra overheidsuitgaven. Handig, dan kan je een deel van je lening aflossen, als je die hebt. De nadelen die van het hebben van een schuld met zich meebrengen, worden zo ook opgelost.

Misschien is dit de meest voor de hand liggende en aantrekkelijkste optie, maar is het ook de beste? Voor de overheid is dit een korte-termijninvestering, als je het al een investering mag noemen. Wat de overheid liever doet, is geld investeren in de maatschappij - en dan op zo’n manier dat er over meerdere jaren veel waarde mee wordt gecreëerd. Daarnaast beschikt de overheid niet over onbeperkte financiële middelen. Net zoals wij aan het eind van de maand wachten op een overboeking van ome DUO, wacht de overheid op geld dat via belastingheffingen in het schatkistje vloeit.

Bij het opstellen van het regeerakkoord gaat het zo: als er meer geld naar studentencompensatie gaat, kan dat betekenen dat je minder geld kunt investeren in de zorg, in de economie, in het onderwijs, of in het aanpakken van de klimaatcrisis. En al die dingen zijn ook ontzettend belangrijk. Investeringen in die zaken geven op de lange termijn veel meer terug aan de generatie die nu slachtoffer is geworden van het leenstelsel. Een sterkere economie zorgt voor betere lonen en investeringen in het klimaat zorgen voor een bewoonbare aarde. Lijkt me ook niet onbelangrijk. Je moet keuzes maken als overheid met de beperkte middelen die je ter beschikking staan.

Aan de onderhandelingstafel voor het nieuwe regeerakkoord zaten gelukkig wel partijen die vóór het afschaffen van het leenstelsel waren, en die daarbij ook andere aanvullende investeringen voorstelden (zie de programma’s van het CDA, de CU en D66). Niet alles daarvan is in het regeerakkoord terechtgekomen - bedankt VVD! - wat onder andere leidde tot de voorgestelde compensatie van 1000 euro. Zo had D66 als enige partij van de vier ingezet op compensatie in de vorm van een bedrag van 4000 euro.

Maar investeringen op de lange termijn zijn er ook voor de ‘pechgeneratie’: gratis kinderopvang, er komen (hopelijk) betaalbare huizen, er is een betere pensioenregeling en er wordt meer geïnvesteerd in het aanpakken van de klimaatcrisis. Daarnaast gaat werk meer lonen - als ik de Rekenkamer die het regeerakkoord analyseerde, mag geloven. En heel eerlijk: als ik moet kiezen tussen meer compensatie en minder investeren in het klimaat, in de woningmarkt en minder loon voor werken, kies ik voor minder compensatie. Dat gaat op de lange termijn misschien wel veel meer opleveren dan die 6000 of 14.000 euro. Al geef ik toe dat 1000 euro op korte termijn wel erg karig is.