Technologie die we individueel niet meer volledig kunnen doorgronden, maar wel gebruiken. We zetten haar in ter vermaak (Netflix) of om de weg te vinden naar onze volgende afspraak (9292OV). Maar ook zonder dat we het weten, worden technologie en data ingezet om onze omgeving te beïnvloeden; denk aan internet-advertenties en het automatisch opsporen van verzekeringsfraude.

Omdat deze technologie steeds meer verweven raakt met ons leven, wordt het volgens TU/e-hoogleraar en symposium-organisator Wijnand IJsselsteijn (Human-Technology Interaction) ook steeds belangrijker om ons diepgaand bewust te worden van de impact van deze ontwikkelingen op de samenleving en op de mens.

Het programma van vrijdag bestaat vooral uit lezingen van onder anderen hoogleraar Anthonie Meijers die spreekt over de ‘homo novus’ - de nieuwe mens. De mens die maakbaar wordt door technologieën als gen-modificatie, nanotechnologie en kunstmatige intelligentie.

En dat roept vragen op. Meijers vraagt het publiek te stemmen: “Zou de aanstaande president van Amerika verplicht moeten worden om, indien mogelijk, een gen-modificatie te ondergaan om slimmer te worden?”. Veel stemmers zijn vóór deze ingreep. “Zou u uw kinderen een dergelijke modificatie willen laten ondergaan?” Veel minder enthousiasme.

Meijers voorbeelden illustreren duidelijk dat wanneer de grenzen tussen mens en technologie vervagen, ethische vragen over autonomie, controle, integriteit van het lichaam en privacy van onze levenssfeer steeds urgenter worden. Maurits Martijn, onderzoeksjournalist en schrijver van het boek ‘Je hebt wél iets te verbergen’, onderstreept dit.

Privacy-paradox

Martijn spreekt van de privacy-paradox: hoe we zeggen dat we privacy belangrijk vinden, maar er in de praktijk weinig voor overhebben. De veelgehoorde relativering ‘Ik heb niets te verbergen’ is funest wanneer we onze persoonlijke levenssfeer willen vrijwaren van misdadige hackers, manipulatieve bedrijven en een meekijkende overheid. De grote uitdaging, zo blijkt vrijdagmiddag in De Zwarte Doos, is om rekening te houden met fundamentele menselijke waardes tijdens het ontwerpproces.

Het symposium 'Machine Smarts and Human Values' was het eerste publieke evenement van het TU/e Center for Humans and Technology. Dit kersverse instituut heeft als doel om de relatie tussen de sociale wetenschappen en de ingenieur te intensiveren.

Bij het ontwikkelen van technologie moet ruimte gemaakt worden voor bewustwording van maatschappelijke consequenties en de verantwoordelijkheden van de ingenieur op gebieden als privacy en welzijnsvergroting. De organisatoren willen het belang van dit maatschappelijk perspectief van technologie binnen de TU/e, maar ook daarbuiten - richting overheid en industrie - uitdragen, aldus IJsselsteijn.