De vier universiteiten staan open voor samenwerking, laat Robert-Jan Smits weten. De bestuursvoorzitter van de TU/e zegt te zijn geschrokken van de speech van NAVO-chef Rutte, die kortgeleden aangaf dat we rekening moeten houden met een oorlog. En ook de recente ontwikkelingen in de VS baren hem zorgen. “We moeten kijken waar we Defensie kunnen helpen. Als universiteit kunnen we niet achterblijven.”

Slimme reserve

Op dit moment is de samenwerking beperkt en vaak ad hoc, weet Smits. Het gesprek met minister Brekelmans en de technische universiteiten ging voor een belangrijk deel over wat de bestuursvoorzitter de ‘slimme reserve' noemt. “Mijn idee is dat universiteiten een belangrijke rol kunnen spelen in het versterken van onze nationale veiligheid door snel in te springen bij een crisis. In een noodsituatie zouden universiteiten de nieuwste kennis en expertise die nodig zijn om de crisis het hoofd te bieden, snel beschikbaar kunnen stellen aan de Nederlandse regering en dus aan de samenleving.”

Om die reden wil Smits een strategisch partnerschap aangaan met Defensie. Ook de andere universiteiten staan hiervoor open. Hoe die samenwerking eruit moet gaan zien? “Een goed voorbeeld bij ons”, zegt Smits, “zijn de toponderzoekers die werken op het gebied van cybersecurity. Deze experts zouden kunnen helpen bij een grote digitale aanval als Defensie niet alleen in staat is om de situatie te beheren, bijvoorbeeld op systemen zoals betalingsverkeer, de waterkering of datanetwerken.”

De TU/e kan ook ondersteuning bieden op andere terreinen, zoals energiesystemen, infrastructuur, civiele techniek en chemie, geeft Smits aan. “Het gaat dus niet om een klassieke militaire eenheid, maar om een pool van kennis. We willen hier geen wapens of gevechtstechnologieën ontwikkelen, we willen ons richten op defensieve toepassingen. In landen zoals Estland en Finland is het heel normaal dat universiteiten een rol spelen in het versterken van de nationale weerbaarheid.”

Geen bommen en granaten

Studenten en onderzoekers van de TU/e mogen zelf beslissen of ze aan een dergelijk plan willen meewerken. Niemand wordt verplicht, geeft Smits aan. “Maar ik denk dat veel mensen graag willen bijdragen aan het beschermen van ons land, vooral nu.” Toch is ook hem niet ontgaan dat begin vorige maand onrust op de Universiteit van Amsterdam (UvA) ontstond toen minister Brekelmans in gesprek wilde gaan met studenten over internationale veiligheid. En ook op de TU/e zelf is meermaals gedemonstreerd tegen de banden van de TU/e met Israël. Hij benadrukt dat het om een bilaterale samenwerking met Defensie gaat. "We gaan geen bommen en granaten maken, we gaan met de ‘slimme reserve’ kijken wat we voor elkaar kunnen betekenen.”

Wat de samenwerking concreet betekent voor de TU/e is nog niet duidelijk. Smits: “De universiteiten en Defensie zitten in de verkennende fase, de plannen moeten nog invulling krijgen. Wel kijken we binnen de TU/e al naar wat we kunnen doen, hoe we dat zouden moeten doen, wat dit van ons vergt of er draagvlak is en wat de mogelijkheden zijn. Op basis hiervan kunnen we verdere plannen maken.”

Gevoelige informatie

Er is nog geen budget toegezegd vanuit Defensie, maar de bestuursvoorzitter verwacht dat dit wel beschikbaar komt. Vooral omdat de Defensie-uitgaven gaan stijgen en regeringen niet alleen willen investeren in wapens, maar ook in innovatie en kennis. Voor wat betreft de veiligheid is Smits duidelijk: “Het klopt dat we bij dit plan slim moeten omgaan met gevoelige informatie. Daar zijn we ons van bewust. We nemen al maatregelen, zoals het loket kennisveiligheid en het screenen van buitenlandse studenten en onderzoekers die zich aanmelden voor gevoelige vakgebieden. Daarnaast zijn er strikte protocollen voor toegang tot bepaalde labs, wat we al hebben ingevoerd naar aanleiding van eerdere incidenten.”