Vorig jaar trok de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) alvast een streep in het zand: jury’s, referenten en commissieleden mochten voorlopig geen generatieve AI gebruiken. Dit verbod is nu definitief.

Verleidelijk

Wetenschappers besteden veel tijd aan het aanvragen van subsidies bij NWO, terwijl ze er maar weinig kans op maken. Naar verluidt is dit een van de redenen voor de hoge werkdruk aan de universiteiten.

Bovendien is de beoordeling van alle aanvragen ook liefdewerk-oud-papier. NWO vraagt een commissie van onderzoekers om de aanvragen te rangschikken op basis van kwaliteit met behulp van deskundige referenten uit de hele wereld. Het kost allemaal veel tijd en moeite.

Dus is het vast weleens verleidelijk om een bocht af te snijden. Generatieve AI kan zinnig klinkende tekst produceren op basis van taalmodellen die getraind zijn op grote hoeveelheden tekst.

Risico’s

Maar aan het gebruik ervan zitten haken en ogen. Vandaar dat NWO een richtlijn wilde opstellen.

Wat aanvragers doen, moeten ze volgens deze richtlijn zelf weten. Van NWO mogen ze best met AI aan de slag, als ze zich maar bewust zijn van de risico’s: denk aan gefabuleerde voetnoten, ingesleten vooroordelen en plagiaat. Wees vooral transparant, is het advies.

Maar voor beoordelaars van de subsidieaanvragen is het gebruik van ChatGPT en soortgelijke programma’s absoluut uitgesloten. Alleen al het uploaden van een aanvraag zou de geheimhoudingsplicht schenden, vindt NWO. Je weet ook niet of de beoordeling zorgvuldig is, als je die aan AI overlaat.

Goedgekeurd

Medewerkers van de NWO-organisatie (juristen, beleidsmedewerkers enzovoorts) mogen alleen goedgekeurde AI-programma’s gebruiken, dus geen ChatGPT, Gemini of Midjourney.

Bovendien mogen ze zelfs die goedgekeurde AI-programma’s maar beperkt inzetten. Die mogen bijvoorbeeld geen bijdrage leveren aan conceptversies van motiveringen of verweerschriften in bezwaarprocedures.

Er zijn overigens nog nauwelijks AI-programma’s goedgekeurd. Volgens de NWO-website is het er maar één: “Op dit moment mogen NWO’ers gebruik maken van de DeepL vertaalapplicatie.”