Terwijl het cortège binnenliep en plaatsnam op de gereserveerde rijen in de Blauwe Zaal, klonk een zacht pianospel met een bekend deuntje: Brabant van Guus Meeuwis. Zonder zang, waardoor de leuzen van een pro-palestinaprotest buiten de zaal soms te horen waren. De groep Eindhoven Students 4 Palestine greep het moment aan om van zich te laten horen en riep leuzen als: “TU/e, take your responsibility.” Het klonk wat ver weg, ondanks dat ze zich pal naast de zaal bevonden. Binnen ging de opening gewoon door.

“Laten we ervoor zorgen dat de aandacht gericht is op wie hier op dit podium spreekt”, begon Barry Fitzgerald (CEC) de opening van het programma, waarop er luid werd gelachen door de zaal. Die aandacht was er dan ook zeker voor de eerste spreker, Wopke Hoekstra, de voormalig CDA-leider die recentelijk door het kabinet is voorgedragen voor een nieuwe termijn als Eurocommissaris voor Klimaat. “Volgens mij hoor ik iets”, begon hij zijn speech, doelend op het protest naast de zaal. “Het doet me een beetje denken aan dat ik in een Zoom-call zit en mijn kinderen, een verdieping boven me, het huis aan het slopen zijn.”

China-probleem

“Eindhoven is voor mij de innovatiehoofdstad van Europa, misschien zelfs de wereld”, zei Hoekstra. Er volgde een korte geschiedenis van de stad, die in de jaren 90 haar glorie bijna kwijt leek te zijn. En zoals de regio er nu uitziet, was alles behalve een gegeven. Daar kwam typisch Nederlands staaltje visie, innovatie en ondernemerschap aan te pas. “Eindhoven is niet zomaar teruggekomen, het is naar een heel andere competitie gestegen”, aldus Hoekstra. “Jullie zijn een magneet voor mensen, bedrijven en ideeën. Jullie hebben de kansen gegrepen.”

Hoekstra zoomde uit naar de mogelijkheden buiten de Brainport, naar Europa. Hij benoemde het ‘China-probleem’. Van de elektrische auto’s tot aan de elektrolysers voor groene waterstof. China overspoelt de Europese markt, dankzij enorme staatssteun, voor een prijs waar niet tegen op valt te concurreren. Daar moet dan ook snel verandering in komen. “Het is onze economie aan het ontwrichten en onze afhankelijkheid aan het vergroten. Als je nu kijkt naar de Europese overheid, dan mist er innovatie en ondernemerschap om de duurzame economische groei te verwezenlijken.” 

Single market

Eén Europese markt was dan ook de oplossing voor de groeiende concurrentie uit China, volgens Hoekstra. Maar de weg ernaartoe ligt bezaaid met bureaucratie. Hij gaf de zaal belangrijke punten mee, die nodig zijn om een sterke Europese markt verwezenlijken. Een ‘fair level playing field’ was er een van: een gebalanceerd economisch speelveld waar Europa en China gelijkwaardig waren aan elkaar. “We moeten ons aanbod diversifiëren en de industrie in Europa koesteren.”

Volgens Hoekstra moet het makkelijker worden om te ondernemen in heel Europa, bijvoorbeeld door het standaardiseren van wet- en regelgeving tussen landen. Als voorbeeld noemde hij de diverse kwaliteitsstandaarden van elektrische laadpalen, een barrière voor de ondernemer.

Uiteraard moet die eensgezinde Europese markt gefinancierd worden. “Wat kost dat?”, vatte Hoekstra het als een typische Nederlander samen. Niet alleen overheden moeten hun portemonnee trekken, juist de private sector moet klaar staan om te investeren. “Die kans moeten we ze geven en daarvoor moeten we het gat tussen publiek en privaat overbruggen.”

Oproep aan Den Haag

In korte panelgesprekken ging het vervolgens over groene groei, innovatie, duurzaamheid en het startupklimaat. Al bleef een echte discussie uit; de sprekers kwamen een voor een aan het woord en hadden weinig tijd om op elkaar te reageren.

Nadien mochten Mark Verhagen (van de TU/e spin-off RIFT) en Maurice van Tilburg (directeur van het Nationaal Groeifonds) op het podium blijven staan. Nadat Hoekstra ze vergezeld had, kregen de drie een chequevormig bord aangereikt: een oproep aan Den Haag met vijf punten voor het verbeteren van het startupklimaat.

De overhandiging werd vervolgd met een korte video over de aankomende bezuinigingen op onderwijs en wetenschap. Een breed gedragen hekelpunt onder alle universiteiten in het land, vertelde Barry Fitzgerald voor de video startte. “Onze universiteit helpt Nederland vooruit”, klonk een vrouwenstem. Op beeld zijn studenten en onderzoekers te zien. Medicijnen, onderwijs, groei en banen. We kunnen het allemaal kwijtraken, is de strekking. Eveneens gevolgd met een oproep aan Den Haag om vooral niet te snijden in onderwijs en wetenschap. “Bezuinigingen brengen vooruitgang ernstig in gevaar.”

Eerder in het programma liet voorzitter van het College van Bestuur Robert-Jan Smits ook al merken de bezuinigingen ‘onacceptabel’ te vinden. “Dit hindert de Nederlandse economie op de lange termijn. Andere landen om ons heen klimmen de ladder van concurrentie op, maar wij dalen naar beneden. Deze bezuinigingen zijn pitty en ik weet dat jullie dat ook vinden”, zei Smits, gericht tegen het publiek, dat luid applaudisseerde.

Langetermijndenkers

Afsluitend hield rector magnificus Silvia Lenaerts haar rectorale rede. Daarin haalde ze de filosoof Roman Krznaric aan. “Zijn visie is een antwoord op de snel veranderende wereld waarin we leven. Hij zegt: “als we erin slagen langetermijndenkers te zijn, kunnen we de goede voorouders worden die toekomstige generaties verdienen. Hier in Eindhoven willen we deze langetermijndenkers zijn. Wat we vandaag doen, doen we voor onze toekomstige generaties.”

De rector magnificus blikte eerst terug naar het afgelopen academisch jaar. Ze haalt het Future Chips Flagship aan, een initiatief met regiopartners om de halfgeleiderindustrie een impuls te geven. Een onderdeel van het Beethoven-programma, waarbij ook de samenwerking met andere onderwijsinstellingen zoals Fontys, Summa en ROC worden aangehaald.

 “We hebben ook een begin gemaakt met academische loopbaanprofielen, de biosketch, vereenvoudiging van BAC (selectiemethode voor wetenschappelijk personeel -red.), met de titel voor professor voor universitair docenten en -hoofddocenten, en met meer vaste posities voor wetenschappelijk personeel.” Al is er nog genoeg werk te doen, vindt Lenaerts. “Niet in de laatste plaats voor het ondersteunend personeel. Daar moeten we meer doen en sneller gaan.”

Kernwaarden

“Wat niet goed is voor de bijenkorf, is niet goed voor de bij”, zei Lenaerts. Het is een bekende quote van de Romeinse keizer Marcus Aurelius. “Deze overtuigingen vormen de basis van een sterke cultuur, waarin mensen zich inzetten voor elkaar en voor de organisatie.” Daarom wilde Lenaerts inzetten op een value-based gemeenschap, die omvat wordt in een reeks nieuwe kernwaarden.

Dat begon een paar maanden geleden met sessie waar geïnteresseerden hun input gaven. Daaruit zijn dus vier nieuwe waarden gekomen: curious, open, respectful and responsible. Voor de oplettende lezer: twee van de oude kernwaarden zijn inderdaad weer terug. Uiteraard kan deze nieuwe set aan kernwaarden rekenen op een nieuw acroniem, het zijn de: CORe values.