We hebben in Nederland eigenlijk nog maar één grondstof, zei senator Paul van Meenen (D66) gisteren tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen in de Eerste Kamer. Die ene grondstof is kennis, zei hij. “Dan is het toch oliedom om te bezuinigen op die kennis, die wetenschap en dat onderzoek?”

Zulke dingen zeiden andere oppositiepartijen ook, maar bij de regeringspartijen vonden ze geen luisterend oor. Die konden de miljardenbezuinigingen op onderwijs en onderzoek wel accepteren, bleek in het debat.

Rompslomp

“Wij verwachten dat bezuinigingen binnen het onderwijs gevonden moeten worden in het terugdringen van de vele onnodige administratieve rompslomp en overbodige managementlagen”, verklaarde BBB-senator Ilona Lagas.

Daar zijn die bezuinigingen helemaal niet op gericht, zei D66-senator Paul van Meenen. “Het kabinet is vrij helder over waar de bedragen gevonden worden. In het hoger onderwijs gaan we allemaal onderzoeksbanen schrappen. We gaan enorm bezuinigen op alles wat daar gebeurt. Er komen minder docenten.”

Lagas had er geen antwoord op. “Ik ben een onderwijsmens in hart en nieren”, zei ze alleen. Ze vond het eigenlijk te vroeg om over het onderwijs te praten. Die discussie zou eerst in de Tweede Kamer moeten plaatsvinden, vond ze, en dan zou het kabinet vast met goede ideeën komen.

Het dreef Van Meenen tot wanhoop. “Het is niet zo dat ik hier maar een beetje sta te verzinnen wat het kabinet gaat doen”, zei hij. “Nee, dat weten we. Daarvoor zijn we vandaag bij elkaar: om daar iets van te vinden. Het is mij echt te makkelijk dat mevrouw Lagas zegt dat ze een onderwijshart heeft en het dus allemaal wel goed zal komen met dit fantastische kabinet.”

Wegwimpelen

Senator Paul Rosenmöller van GroenLinks-PvdA nam een andere afslag. De regeringspartijen zeggen toch dat er door de migratie zoveel druk staat op het onderwijs, de zorg en de woningmarkt? Als er inderdaad zoveel druk op het onderwijs staat, moet je er dan miljarden op bezuinigen?

BBB’er Lagas wimpelde het weg. Rosenmöller schraapte te veel dingen bij elkaar, vond ze. Bovendien, die discussie komt nog in de Tweede Kamer, “dus kan ik er op dit moment niet zo veel zinnigs over zeggen”.

Ook bij de VVD ving de oppositie bot. De liberalen vinden innovatie toch zo belangrijk? Senator Edith Schippers: “Het is altijd lastig als er bezuinigd moet worden.” Die bezuinigingen op onderzoek had Schippers liever niet gezien, “maar in het licht van een ordentelijke begroting kan ik het wel accepteren.” Ze is blij dat allerlei fiscale innovatievoordelen voor bedrijven overeind zijn gebleven.

Langstudeerboete

Senator Niko Koffeman van de Partij voor de Dieren hekelde de langstudeerboete voor studenten die meer dan een jaar uitlopen in hun bachelor- of masterstudie. Zij moeten drieduizend euro extra collegegeld betalen. “Terwijl miljardenbedrijven douceurtjes krijgen van het kabinet, worden studenten uitgeknepen.”

Premier Dick Schoof kon ook niet uitleggen waarom het zo’n goed idee is om miljarden te besparen op onderwijs en onderzoek. Het moet “zorgvuldig en in overleg met de sector” gebeuren, zei hij. De uitwerking van die langstudeerboete komt nog.

Toch diende Koffeman al een motie tegen de langstudeerboete in. Misschien kwam die motie te vroeg. De motie werd met 45 van de 75 stemmen verworpen. De regeringspartijen VVD, PVV en BBB (NSC zit niet in de Eerste Kamer) kregen hulp van SGP, CDA, JA21, ChristenUnie en 50PLUS.

Aangehouden

Een andere motie tegen de bezuinigingen op onderwijs en onderzoek werd uiteindelijk niet in stemming gebracht. Deze motie was ingediend door een groep partijen die samen 32 van de 75 zetels hebben: D66, GroenLinks-PvdA, Volt, PvdD, SP, JA21, de senator voor de lokale politiek (OPNL) en 50Plus.

Steun van het CDA en de ChristenUnie zou een ruime meerderheid opleveren, maar kennelijk wilden die partijen  zich nog niet tegen de bezuinigingen uitspreken – als dat überhaupt gaat gebeuren. Indiener Van Meenen (D66) hield de motie in zijn binnenzak.