Hoe leren we studenten omgaan met ChatGPT?

Begin november discussieerden TU/e-docenten en andere geïnteresseerden over een prangende vraag: hoe gebruiken studenten AI-tools zoals ChatGPT bij hun studie, en wat betekent dit voor het onderwijs? Tijdens een interactieve sessie, georganiseerd door de Academy for Learning & Teaching (ALT), kwamen kansen en uitdagingen aan bod, maar concrete oplossingen zijn nog niet in zicht.

door
foto Moor_Studio / iStock

De ALT werd twee jaar geleden opgericht om docenten te ondersteunen bij hun professionele ontwikkeling. Met de zogeheten lunch roundtables, die ze regelmatig organiseert, creëert ALT een platform waar docenten ervaringen delen en samen leren omgaan met de dagelijkse uitdagingen en dilemma’s van het onderwijs. Onder de thema’s waar ALT veel aandacht aan besteedt, vallen niet alleen de opkomst van Large Language Models zoals ChatGPT en Copilot, maar ook het integreren van Challenge-Based Learning in het onderwijs.

Studentenperspectief centraal

Dit is de eerste ALT-sessie over Large Language Models waarbij het studentenperspectief centraal staat, vertelt Mitko Veta, universitair docent bij de faculteit Biomedical Engineering. Hoewel er op de TU/e nog geen beleid is over het gebruik van ChatGPT door studenten, wordt hier wel aan gewerkt, zo horen de deelnemers. Beleid loopt echter vaak achter op technologische ontwikkelingen, waardoor docenten nu al met complexe vragen zitten.

Moeten ze het gebruik van ChatGPT door studenten verbieden, reguleren of juist aanmoedigen? Waar ligt de grens tussen acceptabel gebruik en fraude? En hoe kunnen docenten dat controleren? Deze sessie biedt een gelegenheid om ervaringen en perspectieven te delen en gezamenlijk na te denken over deze dilemma’s.

Experiment: ChatGPT in de praktijk

“Studenten gebruiken het al, dus het heeft geen zin om het te verbieden. Laat ze het onder toezicht gebruiken”, zegt Veta, op basis van zijn eigen ervaringen. Twee jaar geleden gaf hij zijn studenten expliciet toestemming om generatieve AI-tools zoals ChatGPT te gebruiken. In ruil daarvoor moesten zij aan het einde van de cursus een vragenlijst invullen over hun ervaringen. De resultaten van dit experiment bieden waardevolle inzichten, die Veta tijdens de sessie met de deelnemers deelt.

Maar voordat hij daarop ingaat, geeft Veta een overzicht van Large Language Models: hoe ze worden getraind, hoe ze precies werken en op welke manieren studenten ze kunnen inzetten. Naast bekende toepassingen zoals tekstcorrectie, herschrijven en vertalen, noemt hij ook minder voor de hand liggende mogelijkheden: complexe concepten vereenvoudigen, oefenvragen genereren voor examens en zelfs programmeren. “ChatGPT kan helpen bij het bouwen van code-architectuur, het oplossen van technische problemen en het navigeren door ingewikkelde code-syntax.”

Kritisch beoordelingsvermogen

Hoewel ChatGPT onmiskenbaar veel voordelen biedt, roept het gebruik ervan door studenten ook zorgen op. “Toegang tot informatie en kennis wordt met iedere generatie makkelijker en sneller, maar daar staat tegenover dat de kwaliteit van de data afneemt”, vertelt Veta. “ChatGPT is niet zo betrouwbaar als boeken.”

Een ander gevaar is dat we te afhankelijk worden van deze technologieën. “Om zoveel mogelijk voordeel uit deze systemen te halen, moeten studenten leren om AI-tools efficiënt te gebruiken”, stelt hij. De grote vraag is volgens hem: Hoe kunnen we studenten effectief leren omgaan met ChatGPT?

Een van de belangrijkste vaardigheden die daarvoor nodig zijn, is volgens hem kritisch beoordelingsvermogen. Studenten moeten in staat zijn de betrouwbaarheid van de gegenereerde informatie en gebruikte bronnen goed in te schatten. “Alles wat ChatGPT genereert, moet onderworpen worden aan een kritisch menselijk oog”, benadrukt hij.

Steuntje in de rug

In het laatste deel van zijn presentatie reflecteert Veta op de resultaten van de vragenlijsten die de studenten hebben ingevuld over hun ervaringen met ChatGPT. De studenten die zijn vak hadden gevolgd, moesten achteraf aangeven hoe behulpzaam ze ChatGPT vonden, of het gebruik ervan hen minder productief of juist productiever maakte, wat hun ups-and-downs waren en hoe ze de AI-tool precies hadden gebruikt.

De effecten van ChatGPT varieerden binnen deze groep studenten: sommigen vonden het een waardevol hulpmiddel, terwijl anderen er niet zoveel aan hadden gehad. Als nadeel noemden veel studenten een toename van afhankelijkheid en een passieve leerhouding. Maar er kwamen ook verrassende voordelen naar voren. Zo gaven studenten aan dat ChatGPT hen vooruit kan helpen wanneer ze vastlopen. De input van de tool kan net dat steuntje in de rug bieden dat je nodig hebt als je het even niet ziet zitten of gedemotiveerd raakt.

Niet meer weg te denken

Tot slot is er ruimte voor discussie. Veta nodigt de aanwezige docenten uit om hun eigen ervaringen te delen. “Mijn studenten mogen ChatGPT gebruiken onder de voorwaarde dat ze in een statement duidelijk aangeven hoe en waarvoor ze het hebben gebruikt”, zegt een docent van Mechanical Engineering. Of je het gebruik wel of niet moet toelaten, hangt volgens hem van de leerdoelen af. “Als het leerdoel is om rapportages te leren schrijven, dan heeft dat geen enkele zin als studenten de assessments doen met behulp van AI. Ik kan dan niet beoordelen wat ze hebben geleerd, dus het is alleen maar tijdsverspilling.” Een docent van Built Environment schat dat ongeveer de helft van haar studenten ChatGPT gebruikt om presentaties te maken en rapporten te schrijven. “Ik kan het meestal herkennen, en dan geven ze dat toe.”

“Je kunt ChatGPT vragen om je tekststructuur en stijl te controleren, maar ook om hele zinnen te (her)schrijven. Waar ligt de grens tussen hulp en plagiaat?”, vraagt een andere deelnemer zich af. “En als we die grens samen bepalen, hoe gaan we daarop toezien?” Er zijn tools die teksten kunnen testen op het gebruik van generatieve AI, maar deze lopen altijd achter op de nieuwste ontwikkelingen. Controleren of volledig verbieden is daarom onmogelijk, luidt de gezamenlijke conclusie. In plaats van te focussen op controle, lijkt het veel effectiever om studenten handvatten te bieden om AI-tools verantwoord te gebruiken. “Misschien zou er een specifieke cursus moeten komen over het gebruik van ChatGPT”, oppert een van de aanwezigen.

Hoewel een definitieve oplossing nog niet in zicht is, werd deze sessie een stap richting meer bewustwording en samenwerking. Eén ding staat vast: ChatGPT en vergelijkbare technologieën zijn niet meer weg te denken uit het onderwijs. In plaats van de ontwikkelingen tegen te houden, zullen docenten en studenten samen moeten leren hoe ze deze tools optimaal kunnen inzetten – zonder de menselijke maat en de leerdoelen uit het oog te verliezen.

Deel dit artikel