De Verenigde Staten zijn diep verdeeld. Zo diep, dat Democraten en Republikeinen nauwelijks nog dezelfde taal spreken. Ook op het gebied van het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek liggen de standpunten ver uiteen.

Kamala Harris (Democratische Partij)

De huidige vicepresident Kamala Harris wil hoger onderwijs voor meer studenten betaalbaar maken, bijvoorbeeld door community colleges gratis te maken. Dat zijn veelal tweejarige opleidingen aan publiek gefinancierde instellingen voor hoger onderwijs.

Ook wil haar partij de hoge studieschulden aanpakken met kwijtscheldingen en inkomensafhankelijke terugbetaling. Er zijn veel particuliere universiteiten in de Verenigde Staten en de kosten kunnen hoog oplopen – te hoog, vinden veel Democraten.

Als openbaar aanklager won Harris een rechtszaak tegen een particuliere keten van onderwijsinstellingen die studenten zou hebben opgelicht met slecht onderwijs. De instelling moest 1,1 miljard dollar aan boetes en schadevergoedingen betalen.

Harris heeft ook oog voor diversiteit in het hoger onderwijs. De afgelopen jaren heeft de Amerikaanse regering geprobeerd om universiteiten een steuntje in de rug te geven die van oudsher veel minderheden opleiden.

Veruit meeste wetenschappers en docenten lijken te duimen voor haar overwinning, bleek uit een peiling van nieuwswebsite Inside Higher Education. Maar ze willen hun mening niet aan hun studenten opdringen, was een andere uitkomst.

Toch kiest een groot deel van de wetenschap toch positie. “De wereld heeft een Amerikaanse president nodig die bewijs respecteert”, schrijft het wetenschappelijke tijdschrift Nature onomwonden.

Dat laatste doet ze inderdaad. Harris erkent bijvoorbeeld het bewijs voor klimaatverandering en spreekt van een existentiële dreiging. Ook zei ze dat politici een voorbeeld konden nemen aan wetenschappers. “Dan zouden we meer voor elkaar krijgen.”

Donald Trump (Republikeinse Partij)

Trump runde ooit zijn eigen university, al mocht die eigenlijk geen universiteit heten. Het ging om dubieuze cursussen in vastgoedinvesteringen. Voormalige studenten en de staat New York sleepten hem voor de rechter. Trump heeft die zaak geschikt toen hij in 2016 president werd.

Als president wilde hij sterk bezuinigen op wetenschappelijk onderzoek, al werd dat tegengehouden in het congres, waar ook een deel van de Republikeinen hier weinig in zag. Maar binnen zijn partij staat hij zeker niet alleen in zijn drang om de wetenschap te beknotten.

Trumps kandidaat voor het vicepresidentschap is J.D. Vance, die in 2021 een lezing gaf met de titel ‘De universiteiten zijn de vijand’. Hij wil de universiteiten “eerlijk en agressief aanvallen” omdat ze geloofwaardigheid zouden verlenen aan belachelijke overtuigingen, zei hij toen.

In lijn met dat gedachtegoed kwamen de Republikeinen in het huis van afgevaardigden dit jaar met een wetsvoorstel tegen ‘woke’ hoger onderwijs. Ze krijgen het alleen niet door de senaat, waar de Democraten een meerderheid hebben. Het idee van het voorstel is dat instellingen bekostiging verliezen als ze omstreden onderwijs aanbieden, bijvoorbeeld genderstudies.

Ook moeten onderwijsinstellingen volgens dat wetsvoorstel meer ruimte geven aan bijeenkomsten en protesten, wat erop neerkomt dat omstreden sprekers toegang moeten krijgen tot de campus, ongeacht de beveiligingskosten. Overigens staat dit op gespannen voet met de felle kritiek van de Republikeinen op de studentendemonstraties tegen Israëls oorlog in Gaza.

Het zou allemaal nog veel verder kunnen gaan, als het veelbesproken Project 2025 inderdaad een blauwdruk voor de Republikeinse plannen blijkt te zijn, zoals velen vrezen. Het is een document waar Trump afstand van heeft genomen, al hebben veel van zijn medewerkers eraan bijgedragen. Eén van de plannen: het ministerie van Onderwijs opheffen, zodat de afzonderlijke staten het heft in handen kunnen nemen. Dit zou in de praktijk betekenen dat Republikeinen in diverse staten hun zin kunnen doordrukken, zoals nu al veel gebeurt rond kinderboeken die wel of niet op school gelezen mogen worden.

Verder willen Republikeinen het huidige beleid rond studieleningen terugdraaien. Er komen dan minder mogelijkheden voor kwijtschelding van studieschulden en ook inkomensafhankelijke terugbetaling zal minder steun krijgen.

Respect voor feiten, waarheid en wetenschap heeft Trump niet echt. Hij denkt dat klimaatverandering een hoax is. In de coronacrisis baarde hij veel opzien met zijn idee dat het injecteren van bleekmiddel misschien zou kunnen helpen tegen het coronavirus.