Op allerlei plekken zijn pro-Palestijnse protesten aan de gang. De eis van demonstranten, bezetters en hongerstakers is steeds dezelfde: laat onze onderwijsinstelling de banden met Israëlische universiteiten verbreken. 

De Israëlische antropoloog Maya Wind is daar een groot voorstander van. Ze toerde afgelopen week door Nederland met haar boek, waarin ze uitlegt hoe Israëlische universiteiten bijdragen aan de onderdrukking van Palestijnen.  

“In het Westen leeft nog steeds het idee dat Israëlische universiteiten bolwerken zijn van liberalisme en democratie”, zei Wind recent in dagblad NRC. “Wat ik laat zien is de kloof tussen die mythe en de werkelijkheid. Academische instellingen zijn diep verwikkeld in de repressie.” 

Dat betoog vindt hier en daar gehoor. De kunstacademies in Den Haag en Rotterdam hebben de banden met de Bezalel Academy of Arts uit Jeruzalem verbroken. Andere kunstacademies bekijken die samenwerking opnieuw of bevriezen hem.

Goede redenen

Demissionair onderwijsminister Robbert Dijkgraaf daarentegen denkt dat er “goede redenen” zijn om “juist wel” contact te houden met universiteiten in Israël. “Op die universiteiten zitten de grootste critici van de Israëlische regering”, zei Dijkgraaf afgelopen zondag in actualiteitenprogramma Buitenhof. 

Hij riep universiteiten en hogescholen op om “voorzichtig” te zijn met het bevriezen of verbreken van de banden met Israël. Zo’n beslissing moeten bestuurders alleen nemen “met instemming van de universitaire gemeenschap” en na consultatie van ethische commissies, vindt de minister. 

Dijkgraaf staat niet alleen. In Amsterdam hebben 400 medewerkers en studenten van de Universiteit van Amsterdam een petitie ondertekend waarin ze “afstand nemen van degenen die bezettingen en blokkades gebruiken om de UvA te dwingen haar banden met Israëlische wetenschappers en instellingen zonder meer te beëindigen”. 

Ook holocaustonderzoeker Amanda Kluveld is tegen het verbreken van de banden met Israël, schrijft ze in weekblad EW. “Israëlische academici, waaronder velen die zich inzetten voor vrede en dialoog, zouden hierdoor worden geïsoleerd.” Ze begrijpt niet waarom universiteiten zich niet krachtiger verweren tegen het verwijt dat ze medeplichtig zijn aan genocide.

Academische vrijheid

“De universiteit is geen consensusmachine”, zei Dijkgraaf afgelopen zondag. “De taak van de bestuurder is eigenlijk om te zeggen: welke mening wil je hebben, want dan verbind ik je door naar de onderzoeker die dat perspectief heeft.” Met die opmerking steunt hij bestuurders die in het gepolariseerde debat géén partij willen kiezen. 

Demonstranten doen er juist alles aan om de druk op bestuurders te verhogen. Hier op de TU/e werd vorige week maandag een tentenkamp opgezet. Deze werd twee dagen later afgebroken waarna de demonstranten poogde een innovatiedebat met Europese lijsttrekkers te verstoren. Sinds deze week zijn de Eindhovense demonstranten gestart met dagelijkse protesten op de campus.

In Tilburg maken studenten zich klaar om hun tenten op te zetten op de campus, meldt universiteitskant Univers. In Nijmegen breidden studenten hun tentenkamp uit naar een plek onder het raam van het universiteitsbestuur. In Maastricht gaat alle aandacht naar de aanhoudende hongerstaking. Van de zes studenten die afgelopen woensdag aan hun hongerstaking begonnen zijn er nog drie over. Dit weekend moest een student er vanwege gezondheidsredenen mee ophouden. De andere vier zeggen niet te eten totdat de Universiteit van Maastricht de banden met Israëlische universiteiten verbreekt.