Rector magnificus: "We moeten niet over elkaar, maar met elkaar spreken"
Om in een groeiende organisatie de informele werkcultuur van TU/e te behouden, gaan rector magnificus Silvia Lenaerts en ambassadeur Integriteit Ingrid Heynderickx de kernwaarden - ‘personal’, ‘open’, ‘engaged’ en ‘curious’ - herzien. Kernwaarden en cultuur, het klinkt voor sommigen misschien vaag, maar het is niet vrijblijvend, benadrukt Lenaerts: "Als je het gesprek weigert aan te gaan, dan moet je een andere werkomgeving zoeken".
“Het belangrijkste wat een universiteit heeft zijn mensen”, begint Lenaerts. “Vandaar dat de cultuur zo belangrijk is, en deze begint met waarden.” Heynderickx knikt bevestigend: “Ik onderschrijf dat.” “Gelukkig maar”, denkt de aanwezige Cursor-verslaggever hardop. Lenaerts haakt hier direct op in: “En ook als dat niet zo was, dan had ze dat kunnen zeggen.”
Daar draait het volgens Lenaerts namelijk allemaal om: met elkaar kunnen praten. “Ik wil focussen op het gesprek”, zegt ze. “Als iemand niet fijn behandeld wordt, echt reageren en zeggen ‘dit past niet binnen onze cultuur’. Op dat moment zeggen ‘ik ben hier niet mee akkoord’ en niet achteraf, of via lange mails. Niet over elkaar, maar met elkaar spreken.”
Passen de huidige kernwaarden, die in 2021 werden vastgesteld, niet meer? “Ik vind ze te algemeen”, zegt Lenaerts. “Het is voor mij onduidelijk of ze niet bekend zijn omdat mensen ze niet onderschrijven, of omdat ze ze gewoon niet kennen”, vult Heynderickx aan. “Het kan dus zijn dat we de oude kernwaarden simpelweg bekend moeten maken of dat we eraan moeten schaven.” Volgens Heynderickx staan beide opties nog open.
TU/e-eigenheid
Wat er ook uitkomt, Lenaerts vindt het vooral belangrijk dat de kernwaarden ‘TU/e’ uitstralen. “Het moet passen bij onze eigenheid. Als ze onze waarden zien dat ze zeggen ‘dit gaat over Eindhoven’.” Die eigenheid leeft volgens haar nu ook al. “Andere universiteiten zeggen vaak over ons: ‘Eindhoven heeft korte lijntjes en een informele cultuur’.” Heynderickx - die acht jaar deeltijdhoogleraar is geweest op de TU Delft - bevestigt dit. “Hier kent iedereen de rector, in Delft was ik al blij als ik een decaan kende.”
Lenaerts maakt zich hard om deze TU/e-eigenheid te behouden en te versterken. Ondanks haar enthousiasme is ze ook realistisch over de risico’s. “We moeten erover waken dat we deze fijne elementen (zoals korte lijntjes, red.) ook kunnen behouden als de universiteit gaat groeien.” Volgens haar is het huidige Waardentraject een goede oefening daarvoor.
Mensen met vijf benen
Ook in individuele en culturele verschillen schuilt een uitdaging, aldus Lenaerts en Heynderickx. Want hoe kies je kernwaarden die aansluiten bij iedereen? “Je mag persoonlijke waarden hebben, die kunnen heel afwijkend zijn en dat moet ook kunnen. Zolang het in de praktijk maar niet wringt”, antwoordt Heynderickx. “Stel iemand zegt: ik heb moeite met mensen met vijf benen. Dat kan, maar wij vinden dat mensen met vijf benen er gewoon bijhoren”, vervolgt ze. Lenaerts haakt hier stellig op in. “Als het storend wordt voor anderen, dan zul je toch het gesprek aan moeten. En als iemand dat niet wil, dan moeten ze een andere werkomgeving zoeken."
Empathische antenne
Volgens beide vrouwen hebben leidinggevenden een belangrijke rol in het starten van deze gesprekken. “Als er niet wordt gepraat, moeten zij daarvoor zorgen. Ze moeten een empathische antenne ontwikkelen”, zegt Heynderickx. Ze voorzien hier nog wel wat obstakels. “Jaren geleden werd je leidinggevende omdat je de beste onderzoeker was, niet per se omdat je goed leiding kon geven. Nu is er de bewustwording dat dat niet altijd de goede keuze is.”
Dat betekent niet dat alle huidige leidinggevenden moeten vrezen voor hun positie. “We zullen iedereen motiveren die vaardigheid (leidinggeven, red.) te verbeteren”, vertelt Heynderickx. “Als iemand het echt niet wil, of niet kan, dan moeten we het gesprek aangaan. Een gesprek met waardering voor zijn of haar onderzoek, maar wel met als uitgangspunt dat iemand anders die groep gaat leiden.” Zowel Lenaerts als Heynderickx geloven dat er begrip zal zijn voor deze aanpak. “Als je mensen weet te waarderen voor wat ze doen en inzet waar ze goed in zijn, dan wordt dat niet gezien als ‘ik word gedegradeerd’ maar als ‘ik ga mijn kwaliteiten beter inzetten’”, aldus Heynderickx.
Waardentraject
Maar voordat dit alles in werking treedt, wordt er nu eerst gekeken naar de kernwaarden. Woensdag 27 maart en woensdag 3 april worden er inputsessies georganiseerd. Zowel medewerkers als studenten kunnen hier meedenken over wat de kernwaarden van de TU/e zouden moeten zijn. “Op dit moment hebben ongeveer honderd mensen zich aangemeld”, zegt Heynderickx. Om niet alleen input te krijgen van dezelfde mensen die bij dit soort dingen altijd al vooraan staan en ook de zwijgende meerderheid te bereiken, zijn er QR-codes via de schermen en koffieautomaten op de campus verspreid. “Heb je geen tijd en wil je wel je input geven dan kan dat via deze QR-code”, legt Heynderickx uit.
Op basis van de inputsessies zal een select groepje - bestaande uit hoogleraren, beleidsmedewerkers, een student en ondersteuning - met een voorstel komen. “Mocht dit voorstel uit meerdere alternatieven bestaan, dan zal dit weer door een toetsingsronde gaan totdat er consensus is”, legt Heynderickx uit.
“Begin september gaan we de resultaten groter lanceren bij de opening van het collegejaar”, vervolgt ze. Het duo begrijpt dat alleen bekendmaken van de waarden niet voldoende is, maar heeft nog geen uitgestippeld idee hoe de waarden in de praktijk te implementeren. “Daar heb ik nog geen pasklaar antwoord op, maar hier gaat de komende maanden de focus op liggen”, geeft Heynderickx toe. Zelf het goede voorbeeld geven is volgens Lenaerts een belangrijk begin.
Governance
Parallel aan het Waardentraject, is ook de zogenaamde werkgroep ‘governance’ bezig met grote veranderingen binnen de universiteit. Deze werkgroep richt zich op de huidige faculteitsstructuur en onderzoekt de mogelijkheden om het aantal faculteiten terug te dringen.
Er lijkt wat verschil van inzicht te zijn over de vraag of het niet beter was geweest eerst de nieuwe kernwaarden vast te stellen voordat deze werkgroep voorstellen kan doen. Lenaerts knikt ja, maar Heynderickx is het hier niet mee eens. “Ik zou toch hopen dat de cultuur onafhankelijk is van de structuur”, zegt ze. Lenaerts knikt begripvol, maar lijkt toch niet helemaal overtuigd. “Het goede aan de TU/e zijn de korte lijntjes. We moeten opletten dat we geen governance maken die mensen minder kans geeft om zich uit te spreken over wat ze vinden.”
Met dit verschil van inzicht demonstreren Lenaerts en Heynderickx meteen hun belangrijkste doel binnen het Waardentraject: praten. Want ondanks hun verschillende kijk op de situatie, gaan ze respectvol het gesprek met elkaar aan.
Cursor vroeg studenten op campus of zij de huidige kernwaarden kennen. Bekijk hieronder de video.
Discussie