- Onderzoek , Sluitstuk
- 01/03/2024
Sluitstuk | Spelenderwijs leren om effectiever te leren
Om je eigen leerproces te kunnen begrijpen en succesvolle leerstrategieën toe te kunnen passen heb je metacognitie nodig. Dat is kennis over hoe je nieuwe kennis verwerft en het vermogen om deze kennis in de praktijk te gebruiken. TU/e-promovendus Eelco Braad heeft door middel van game-based learning nieuwe methodes ontwikkeld om metacognitie bij studenten te verbeteren. Vandaag zal hij zijn proefschrift verdedigen bij de faculteit Industrial Engineering & Innovation Sciences.
“Ik heb ooit een bachelorstudent begeleid die heel erg vastliep tijdens zijn afstudeerproject”, vertelt Braad die naast zijn PhD-aanstelling bij de TU/e werkzaam is als senior onderzoeker in de onderzoekslijn ‘digital technology for learning’ bij Hanzehogeschool Groningen. “Dat gebeurt wel vaker, maar wat mij vooral opviel is dat hij helemaal niet doorhad dat er iets mis was en wat het precies was. Ik vroeg me af: hoezo heeft iemand tijdens zijn studie geen enkele intuïtie ontwikkeld over hoe zijn leerproces verloopt?”
De kennis over je eigen leerproces en het vermogen om die kennis ook effectief toe te passen noemen we metacognitie. Het houdt onder andere in dat je weet hoe leren voor jou werkt en welke strategieën jou succes opleveren, maar ook dat je die kennis in je gedrag en activiteiten kunt toepassen om effectiever te leren. “Bij sommigen ontbreekt dit bewustzijn, maar gaat het leren toch vanzelf goed - dan is er niets aan de hand”, aldus de promovendus. “Maar als je tegen problemen aanloopt, dan wordt het zonder metacognitie lastig om ze op te lossen.”
Zelfsturend leren
Metacognitie is als begrip eind jaren zeventig ontstaan. In de jaren negentig kwam er de term ‘zelfsturend leren’ bij, wat aan het vermogen om het eigen leerproces te begrijpen en te reguleren refereert. Dat past goed bij de huidige onderwijstrend waarbij studenten - maar ook leerlingen in het middelbare onderwijs – steeds vaker zelf aan het stuur zitten van hun leerproces. Hetzelfde principe ligt ook ten grondslag aan Challenge-Based Learning (CBL). Binnen dit onderwijsconcept mogen studenten voor een groot deel zelf bepalen wat ze precies gaan leren en hoe ze dat gaan aanpakken.
Om het eigen leerproces succesvol te kunnen sturen, is metacognitie van essentieel belang, stelt Braad. “We weten dat studenten die weten welke leerstrategieën er zijn en wanneer ze deze moeten toepassen en die over de juiste vaardigheden beschikken om dat te kunnen doen, succesvoller zijn.”
Gelukkig kun je metacognitie trainen, maar studenten zijn niet altijd gemotiveerd om daar tijd en energie in te gaan steken. “Het is iets dat extra inspanning vraagt en daar hebben zij vaak gewoon geen zin in”, zegt hij. Wat hij overigens heel goed begrijpt. Het is dus zaak om metacognitieve training aantrekkelijk te maken, dacht hij. In het kader van zijn promotieonderzoek ging hij daarom kijken hoe je metacognitie kan helpen ontwikkelen met game-based learning, een methode waarbij men spelenderwijs leert door middel van een educatief spel – dat kan ofwel een ouderwets bordspel zijn of een computerspel.
PhD in the picture
Wat zien we op je proefschriftkaft?
“Deze prent van Andrei Bordeianu verbeeldt hoe je je eigen denkkracht kunt laten groeien als je deze weet te voeden. Ze zeggen wel eens: leer iemand vissen, dan heeft-ie zijn hele leven eten. Ik zeg: leer iemand hoe te leren – dan heb je het pas echt over life-long learning.”
Je bent op een verjaardagsfeestje. Hoe leg je in één zin uit wat je onderzoekt?
“Ik onderzoek hoe mensen leren en hoe we dat met technologie beter, makkelijker of leuker kunnen maken.”
Hoe kun je naast je onderzoek stoom afblazen?
“Ik maak muziek: gitaar, bas, drums. Op dit moment in We Are The Harvest. Altijd met een do-it-yourself mentaliteit! Binnenkort komt de zelfgeproduceerde plaat van deze band op vinyl uit. En we spelen her en der live, zoals laatst in het Stroomhuis in Eindhoven.”
Hoe draagt je onderzoek bij aan de maatschappij?
“In Nederland kies je al vrij vroeg een bepaalde richting in onderwijs, terwijl de wereld snel verandert, waardoor het opleiden voor vaste beroepen niet afdoende meer gaat zijn. Bovendien hebben we structureel te weinig arbeidskrachten; mensen zullen dus langer en vaker moeten leren of bijleren. Kijken naar hoe je dat het beste kunt doen is dus harder nodig dan ooit.”
Wat is je volgende stap?
“De rol van technologie bij leren wordt nog te vaak bekeken vanuit de technologie: welke VR-bril of computer kunnen we nu weer het klaslokaal in slepen. Ik wil eraan bijdragen dat de vraag steeds vaker (ook) andersom wordt gesteld: welke vraagstukken vanuit onderwijs kunnen we helpen oplossen met behulp van technologie? De volgende stap is om vanuit dat uitgangspunt verschillende studenten, docenten en onderzoekers aan te haken om daar handen en voeten aan te gaan geven.”
Minder gestrest
Braad heeft een digitale tool ontworpen – gebaseerd op game-based learning – waarmee je verschillende leerstrategieën en leerdoelen kunt formuleren en daarop kunt reflecteren en op die manier je metacognitie kunt verbeteren. Vanuit de gamedesigntheorie op het gebied van game-based learning wordt geadviseerd om de leerinhoud goed te integreren met het spelontwerp. Een beetje eigenwijs en tegen de regels in deed hij precies hetgeen dat wordt afgeraden; zo heeft hij het educatieve en het spelelement volledig van elkaar losgetrokken.
“Als je een tijdje het spelletje speelt, verdien je credits waarmee je nieuwe leerstrategieën kunt unlocken voor het andere deel”, legt hij uit. “En als je in het leergedeelte je leerdoelen en activiteiten bijhoudt, dan krijg je extra credits om het spelletje te kunnen spelen.” Het spel is getest door studenten van Hanzehogeschool en Rijksuniversiteit Groningen. Sommige studenten vonden het spel helemaal niet nuttig, maar bijna de helft van de personen vond het leuk en het motiveerde ze wel om nieuwe leerstrategieën toe te passen.
Daarnaast heeft de tool nog een verrassend positief effect gehad. Braad: “Een van de deelnemers kwam naar mij toe en zei: ik raak minder gestrest door mijn studie, want als ik ergens tegenaan loop, dan weet ik dat er een plek is waar ik daarop kan reflecteren en dat brengt me rust. Dat vond ik een hele mooie uitkomst die ik niet eens had voorzien.”
Ontwerpregels
Los van deze tool heeft hij ook een theoretisch framework ontwikkeld met alle ontwerpkennis die hij tijdens het onderzoekstraject heeft verworven. Deze ontwerpregels bevatten informatie zoals: wat moet je allemaal meenemen als je een tool ontwerpt en wat moet je er allemaal in stoppen? Hiermee draagt hij bij aan verdere ontwikkeling van de kennis op het gebied van game-based metacognitieve training.
Kennis met elkaar delen is namelijk belangrijk, want alleen samen kom je vooruit. “Zo zijn we binnen het consortium Selflex bezig met hoe je zelfregulerend leren beter kunt inbedden in het hoger onderwijs”, vertelt Braad. Dat kan door middel van game-based learning – zoals hij in zijn onderzoek heeft gedaan – maar er zijn ook andere strategieën en tools die hetzelfde spoor volgen.
De tool die Braad heeft ontworpen is trouwens nog maar een prototype. Iedereen die erin geïnteresseerd is mag dat verkennen, maar om het echt als een direct toepasbare tool voor het trainen van metacognitie in te zetten, moet het spel eerst doorontwikkeld worden. “En dat gaan we zeker doen”, verzekert Braad.
Discussie