Het is een pilot, staat in de aankondiging. Vanaf dit najaar wil NWO de prestigieuze Vidi-onderzoeksbeurzen voor ervaren onderzoekers vaker aan vrouwen toekennen. Bij gelijke geschiktheid krijgen zij de voorkeur boven een man.

“Hiermee willen we meewerken aan een inhaalslag voor vrouwen, zodat het aantal vrouwen in hogere wetenschappelijke posities wordt vergroot”, zegt NWO-bestuurslid Arfan Ikram. Juist bij die stap in hun carrière verlaten veel vrouwen de wetenschap, is de overweging.

De Vidi-beurzen zijn onderdeel van het Talentprogramma van NWO, waarin jaarlijks 190 miljoen euro wordt verdeeld. Onderzoekers kunnen tot 850 duizend euro krijgen om hun eigen onderzoekslijn op te zetten. 

Verbazing

De aankondiging van de voorkeursbehandeling voor vrouwen wekt verbazing bij de Leidse hoogleraar natuurkunde Sense Jan van der Molen, die de verdeling van de talentbeurzen over mannen en vrouwen heeft bestudeerd. Naar verhouding hebben vrouwen inmiddels meer kans dan mannen in het Veni-programma voor recent gepromoveerde onderzoekers. Bij de Vidi- en Vici-beurzen is er geen verschil in het succes van mannen en vrouwen.

“Wij hebben ons artikel drie keer naar NWO gestuurd, maar nooit reactie gehad”, twittert Van der Molen, die het artikel met twee anderen schreef. “Ik vind dat teleurstellend, want we hebben al dit werk gedaan om op wetenschappelijk verantwoorde wijze de recente ontwikkelingen in kaart te brengen. Met als doel die terug te koppelen naar NWO.”

Het Rathenau Instituut kwam tot vergelijkbare conclusies. Vrouwen vragen minder vaak een beurs aan, maar maken evenveel kans.

En straks maken ze dus méér kans. NWO gaat daartoe de procedure aanpassen. Om een beurs in de wacht te slepen moeten onderzoekers een voorstel schrijven, dat deskundigen van buiten gaan beoordelen. Daarna buigt een commissie van NWO zich erover en komen de beste aanvragers op gesprek. Uiteindelijk krijgt iedereen een score, waarbij de hoogste scores de beurzen krijgen.

Die scores gingen tot achter de komma, maar worden vanaf dit najaar afgerond op halve punten. Dus een 8,6 en een 8,4 worden allebei een 8,5. Als mannen en vrouwen rond de grens van toekenningen gelijk eindigen, wint de vrouw. 

Achterstand

Maar waarom doet NWO dit, als het probleem niet bij NWO ligt? Vrouwen hebben nog altijd een achterstand in de wetenschap, maar dat komt kennelijk niet door de toekenningen van NWO-beurzen. 

De onderzoeksfinancier wil kansengelijkheid in de hele academische wereld stimuleren, luidt het antwoord. “NWO vindt diversiteit en inclusie essentieel om de wetenschap vooruit te helpen”, zegt een woordvoerder. “Het is belangrijk dat verschillende mensen samenkomen, zodat onderwerpen vanuit verschillende perspectieven worden belicht. Dat zorgt namelijk niet alleen voor nieuwe ideeën en creatief denken, maar leidt ook tot een dieper, beter begrip van onderwerpen en problemen. Voor hoogwaardig onderzoek is er een diverse academische wereld nodig.” 

Aspasia

Bovendien is vorig jaar het Aspasia-programma beëindigd, een programma dat sinds 2006 de doorstroom van tientallen vrouwelijke universitair docenten naar hogere universitaire functies stimuleerde. NWO wil hetzelfde doel nastreven, maar dan in de gewone subsidieprogramma’s. 

“De pilot met de Vidi-beurzen is een eerste stap in het nieuwe beleid van NWO voor diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid”, zegt de voorlichter. “Maar ook wij snappen dat dit niet alleen een taak voor ons is. De verantwoordelijkheid voor het vergroten van meer diversiteit ligt bij alle partijen.”

Waarom Van der Molen en zijn co-auteurs geen reactie hebben ontvangen, weet de voorlichter niet. Er zal iets mis zijn gegaan, zegt ze. Het was niet de bedoeling om het artikel te negeren.