De Vici-beurs van maximaal 1,5 miljoen euro is bedoeld voor ‘gevorderde’ wetenschappers, die met hun onderzoeksgroep vijf jaar aan de slag kunnen. Drie onderzoekers van de TU/e hebben deze beurs gekregen.

Tom de Greef van de faculteit Biomedical Engineering krijgt de beurs voor een onderzoek naar een nieuwe generatie micromaterialen voor het uitlezen en manipuleren van data opgeslagen op DNA. “Met deze technologie zal een fundamenteel nieuw paradigma in de opslag van DNA-gegevens creëren, gebaseerd op nieuwe conceptuele en experimentele ontwikkelingen die materiaalwetenschap, robotautomatisering, micro-engineering en moleculaire bewerking van DNA integreren”, aldus de NWO.

De Greef kan het nog niet helemaal bevatten. “Het is echt een erkenning. De spanning moet er nog uit, maar nu begint de blijdschap te komen. Het opslaan van data op DNA staat nog in de kinderschoenen, maar hiermee kunnen we hele mooie stappen zetten.” Het is niet de eerste keer dat De Greef een prestigieuze beurs binnensleept. Eerder kreeg hij ook al de Veni- en Vidi-beurs toegekend. “Ik heb het even uitgerekend: de kans dat je ze alle drie krijgt is 0,0003 procent.”

Nog kleiner is de kans dat twee onderzoekers op dezelfde universiteit alle drie de beurzen in hun carrière binnenslepen. De tweede onderzoeker, Ilja Voets van het Insituut Complex Molecular Systems en de faculteit Chemical Engineering and Chemistry, is dit namelijk ook gelukt. Zij krijgt de beurs voor haar onderzoek naar de regulatie van ijsvorming en verbindingen die ijsgroei mogelijk maken. Dit kan leiden tot het ontwerp van nieuwe materialen, die bescherming kunnen bieden tegen vorst- en dooischade in onder andere beton, lichaamscellen en levensmiddelen. 

Voets: “Het maakt zoveel nieuwe dingen mogelijk. We kijken al een langere tijd naar materialen die hechten aan ijs. Hiermee kunnen we een heel nieuw cluster aan materialen realiseren, in kaart brengen waarom bepaalde materialen het goed doen en waarom niet. En natuurlijk ook materialen aanpassen zodat ze beter functioneren. Dit is echt geweldig nieuws.”

Rudie Kunnen van de faculteit Applied Physics is de derde onderzoeker die de beurs krijgt. Hij gaat met zijn team onderzoek doen naar hoe turbulentie zich organiseert. Middels schaalexperimenten en computersimulaties willen de onderzoekers leren hoe turbulentie zich vormt en gedraagt. Dit is essentieel voor het modelleren van grootschalige stromingen, bijvoorbeeld de beweging van vloeibaar ijzer in de aardken, de bron van het aardmagnetisch veld. Op de vraag wat deze beurs voor hem betekent, antwoord hij: “Dit is een onderwerp dat me al lang fascineert en waarin ik actief ben sinds mijn eigen doctoraatsproject. Ik kan nu mijn onderzoekslijn en -groep verstevigen.”

Meer vrouwen dan mannen

Voets is een van de twintig vrouwen die een Vici-beurs toegekend krijgt. In totaal zijn er 35 beurzen uitgereikt. Daarmee zijn vrouwelijke onderzoekers goed vertegenwoordigd dit jaar. Mannen dienden meer aanvragen in, maar waren minder succesvol: acht procent kreeg een beurs, tegen veertien procent van de vrouwen.

Recent rekenden drie hoogleraren uit dat bij de Veni-beurs voor recent gepromoveerde onderzoekers vrouwen door de jaren heen een grotere kans hebben dan mannen. Het lijkt erop dat NWO is doorgeschoten bij het wegwerken van de achterstand van vrouwen, stelden de drie. Voor de Vici-beurs konden ze dat niet aantonen.

AI

Er gaat ook veel geld naar AI-onderzoek: de ene beurswinnaar wil de rekenkracht ervan gebruiken voor “baanbrekende inzichten” in de wis- en natuurkunde; de ander wil ermee onderzoeken hoe ons brein voorspellingen maakt. Een derde wil AI inzetten voor het maken van betrouwbaarder literatuurstudies in de wetenschap.

Twee Vici-beurzen gaan naar wetenschappers van de Leidse Sterrewacht die onderzoek doen “mysterieuze superzware zwarte gaten” en naar de sterrenwind die de atmosfeer van exoplaneten wegwaait.

Voor deze Vici-ronde kreeg NWO 337 vooraanmeldingen binnen. 110 onderzoekers mochten een uitgebreide aanvraag schrijven en uiteindelijk kreeg 11 procent een beurs. Vorig jaar werd nog 13 procent van de aanvragen gehonoreerd.

Bekijk hieronder hoeveel Vici-beurzen zijn toegekend aan Nederlandse universiteiten en onderzoeksinstellingen.