Afgelopen donderdag presenteerde de koepel van universiteiten UNL een reeks maatregelen die moeten zorgen voor minder buitenlandse studenten. De belangrijkste: alle ‘grote’ bacheloropleidingen krijgen een Nederlandstalige variant, zodat de universiteiten de instroom bij de Engelstalige trajecten kunnen beperken.

Tweede Kamerlid Rosanne Hertzberger, woordvoerder hoger onderwijs voor NSC, reageert welwillend. Als de universiteiten zelf de buitenlandse instroom beperken en de verengelsing terugdraaien, zegt ze, “dan heeft dat mijn voorkeur”. Ze kunnen zelf immers het best de lokale gevolgen van hun maatregelen overzien, meent ze.

Samen met VVD en BBB eiste zij snel plannen om het aantal Engelstalige opleidingen terug te dringen. Volgens haar partij hebben de universiteiten de internationalisering gierend uit de hand laten lopen. Buitenlandse studenten werden een verdienmodel, meent NSC. Maar de universiteiten hebben nog krediet bij haar, zegt Hertzberger desgevraagd. “Dat ze nu zelf stappen zetten vind ik heel belangrijk. Dit is echt een ommekeer.”

Masters?

Hertzberger heeft wel een opmerking over de masteropleidingen. Want waarom nemen de universiteiten daarvoor geen maatregelen? “Bij de masters is bijna tachtig procent in het Engels. Dat is veel te veel.”

NSC is de enige niet die er zo tegenaan kijkt. In de Tweede Kamer wil een ruime meerderheid de internationalisering terugdringen. Ook verkiezingswinnaar PVV pleit daar al jarenlang voor.

Ook studenten reageren positief op de nieuwe koers van de universiteiten. Studentenorganisatie ISO noemt het “veelbelovende plannen in de goede richting”. Ze hoopt dat de universiteiten haast maken, zodat snel een einde komt aan de “overvolle collegezalen” en de krapte op de studentenkamermarkt.

Doorslaan

Zelfs D66,verdediger van de internationalisering in het hoger onderwijs, ziet dit als een stap in de goede richting. Jan Paternotte: “Die balans in de internationalisering komt er wel, dat zie je nu ook aan de plannen van de universiteiten.” Hij maakt zich meer zorgen over de plannen van zijn collega’s bij andere politieke partijen. “Mijn zorg is dat het terugdringen van de internationalisering totaal doorslaat.”

Als voorbeeld noemt Paternotte de wens van de formerende partijen, inclusief NSC, om alle bachelors verplicht in het Nederlands te geven, eventueel met een uitzondering voor de technische universiteiten. “Maar als de arbeidsmarkt erom vraagt… een scheepvaartopleiding, een hotelschool of een international businessopleiding moet toch ook in het Engels kunnen?”

Hertzberger stelt juist dat stevig optreden noodzakelijk is. Anders blijven universiteiten stilzitten. “Natuurlijk moet de internationalisering zorgvuldig in balans worden gebracht. Maar de universiteiten hebben laten zien dat er veel maatschappelijke en politieke druk nodig is om iets voor elkaar te krijgen op dit terrein.”

Onderwijstaal

In het debat over internationalisering zal de onderwijstaal de komende tijd waarschijnlijk het heetste hangijzer worden. Simpelweg omdat er voor Den Haag weinig andere manieren zijn om internationale studenten te weren. Driekwart van de internationals is Europees en heeft dezelfde rechten als Nederlandse studenten. Als politici Nederlands verplicht stellen zal de interesse van internationals zeker flink afnemen.

Daar zitten universiteiten niet op te wachten. Ze remmen de internationalisering liever op een andere manier, die ze helemaal zelf in de hand hebben: via een ‘capaciteitsfixus’. Dat is een speciale studentenstop die alleen op de Engelstalige opleidingsvariant past en zo geen Nederlandstalige studenten treft. Universiteiten kunnen dan zelf heel precies de gewenste aantallen internationals vaststellen.

Alleen biedt de wet die mogelijkheid nog niet. Demissionair minister Dijkgraaf heeft hem in zijn aankomende wetsvoorstel over internationalisering opgenomen, maar dat voorstel komt pas over een paar maanden naar de Tweede Kamer.

De VVD wil dit deel van het wetsvoorstel alvast invoeren en heeft in januari een amendement ingediend, waarover binnenkort gestemd wordt. Het is de vraag of er dan al een meerderheid is.