Op de derde dinsdag van september, Prinsjesdag, presenteert het nieuwe kabinet de begroting voor volgend jaar. Donderdagavond hebben de fracties van de vier regeringspartijen PVV, VVD, NSC en BBB er urenlang over gesproken.

Maar in hun hoofdlijnenakkoord hebben de vier partijen al een flinke bezuiniging op studenten, universiteiten en hogescholen afgesproken. De langstudeerboete, buitenlandse studenten, landelijke sectorplannen… het gaat, afhankelijk van de uitwerking, om bijna een miljard euro.

Kritiek

Geen wonder dat er veel kritiek klinkt, bijvoorbeeld van de universiteiten. Er staan daar vijfduizend banen op de tocht, hebben ze berekend, waarvan 1.200 van jonge onderzoekers. Ze dreigen met juridische stappen. Ook de hogescholen verzetten zich tegen de plannen en noemen bezuinigingen op het hbo de “omgekeerde wereld”.

Donderdag beantwoordde minister Eppo Bruins hierover Kamervragen van GroenLinks-PvdA. “Ik begrijp de zorgen die de bezuinigingen met zich meebrengen”, schrijft hij. En ook: “Bij de uitwerking van het kabinetsbeleid neem ik alle signalen mee.”

Maar hij zet toch het mes in het budget. Het kabinet wil bijvoorbeeld de financiering van de ‘sectorplannen’ schrappen, waarin universiteiten landelijk samenwerken. Daar is meer dan tweehonderd miljoen euro mee gemoeid.

“Bewust”

“Ik ben me bewust van de waarde van de sectorplannen en ook ik hoor de signalen vanuit het veld over de relevantie en noodzaak ervan”, schrijft Bruins. “Tegelijkertijd moeten er financiële keuzes worden gemaakt om de budgettaire opgaven van het hoofdlijnenakkoord te realiseren.”

De bezuinigingen worden eerst uitgewerkt in het ‘regeerprogramma’ en dan in Bruins eigen ‘beleidsagenda’, die op Prinsjesdag naar buiten komt. “Daarin presenteer ik mijn plannen en de wijze waarop de bezuinigingen zullen neerslaan.”

Zijn voorlopige verdediging: het kabinet wil de overheidsfinanciën bewaken en de lasten voor huishoudens en bedrijven verlichten.

Woke

De PVV gaf een heel andere reden om te bezuinigen op het hoger onderwijs: ideologie. Zonder onderbouwing stelde de partij in een debat dat de ‘woke-cultuur’ dominant was in de collegezalen en dat politiek activisme boven wetenschappelijke integriteit ging. “Die tijd is gelukkig voorbij.” De vorige minister van Onderwijs, Robbert Dijkgraaf, vond dat pijnlijk en noemde het revanchisme.

Hoe Bruins hier tegenaan kijkt? “Ik herken mij niet in de gebezigde woorden”, is alles wat hij erover kwijt wil, waarbij het niet helemaal duidelijk is op welke woorden hij doelt: die van de PVV, van Dijkgraaf of van allebei.

Protesten

Volgende week openen de meeste universiteiten en hogescholen het nieuwe studiejaar, al zijn sommige nu al begonnen. Ook de protesten tegen het kabinetsbeleid gaan maandag van start met een alternatieve opening in Utrecht, waarbij vertegenwoordigers van vakbonden, studenten en universiteiten aanwezig zijn.