Hoe snel moet je oud-studenten op de hoogte brengen van een ov-boete? Dat was de inzet van een rechtszaak tegen studiefinancier DUO, of eigenlijk tegen de minister van Onderwijs. Voor de student ging het om een boete van 225 euro, maar voor de Nederlandse Staat stonden er vele miljoenen op het spel.

De oud-student had in coronatijd een bericht verkeerd gelezen en dacht dat hij drie maanden langer met zijn ov-studentenkaart mocht reizen, ook al was hij per 1 september afgestudeerd. Dus reisde hij vanaf september zonder geldige ov-studentenkaart.

Te veel boetes?

Voor die vergissing mag hij best een boete krijgen, oordeelde de kantonrechter in 2022. Maar hoe snel moet de overheid laten weten dat je zo’n boete krijgt? De kantonrechter schold de tweede boete kwijt. De oud-student had de kans niet gekregen om die te voorkomen, was het oordeel.

Dat was heftig nieuws. Heeft de overheid soms jarenlang te veel boetes uitgedeeld en zo ja, moeten die studenten dan hun geld terugkrijgen? GroenLinks-PvdA stelde schriftelijke vragen aan de minister van Onderwijs, die wijselijk het hoger beroep wilde afwachten.

De ov-boetes voor studenten liggen politiek gevoelig. De ov-bedrijven hebben hun belofte gebroken dat de kaart automatisch stopgezet kon worden en verdienden jarenlang vele tientallen miljoenen aan studenten die niet doorhadden dat ze hun ‘studentenreisrecht’ eigenhandig bij zo’n ov-machine van hun chipkaart moesten halen.

Hoger beroep

In hoger beroep schetste de advocaat van het ministerie het probleem. Als de uitspraak van de kantonrechter overeind zou blijven, “dan zou dit meebrengen dat de ov-schuld altijd moet worden gematigd wanneer er sprake is van een controle achteraf”, staat in het vonnis van de Centrale Raad voor Beroep. En ja, deze controles vinden nu eenmaal achteraf plaats.

Per september had deze student geen reisrecht meer. In oktober ging DUO weer controleren en pas op 11 november kreeg de oud-student bericht dat hij een boete kreeg. Hij maakte weinig gebruik van de kaart, anders had de boete kunnen oplopen tot 600 euro. De student vindt het niet terecht. Hij heeft één vergissing gemaakt. Als je door rood rijdt, krijg je toch ook maar één boete?

Maar de ov-boete, redeneert de rechter in hoger beroep, is formeel geen boete. “Anders dan betrokkene meent, heeft hij niet voor ‘dezelfde overtreding’ meerdere ‘boetes’ gekregen. De in rekening gebrachte bedragen zijn vergoedingen per maand voor het gebruik in die maanden van het reisrecht.”

Weinig gereisd

De oud-student (die meent dat DUO onduidelijke voorlichting heeft verstrekt) had in die periode ook nauwelijks met die kaart gereisd. Dat doet er niet toe, vindt de rechter. De student had zelf beter op moeten letten en het is niet onredelijk dat de overheid pas na 1 oktober controles uitvoert.

De boetes voor het doorreizen met een verlopen studentenreisrecht kunnen snel oplopen. Als je de trein, tram of bus pakt, betaal je dit jaar 89,50 euro per halve maand en vanaf maand twee verdubbelt dat naar 179 euro per halve maand. Je betaalt alleen wanneer je de kaart werkelijk gebruikt.