Met het verdwijnen van de basisbeurs in 2015 kwam er extra geld vrij voor het hoger onderwijs: het liep op naar 659 miljoen euro per jaar. Dat geld moesten universiteiten en hogescholen gebruiken om de kwaliteit van hun onderwijs te verbeteren. Onderwijskeurmeester NVAO beoordeelde of de plannen die ze maakten goed genoeg waren. Maar nu de basisbeurs terug is, wil demissionair minister Dijkgraaf dat geld weer rechtstreeks aan de instellingen zelf geven.

140 miljoen voor pechstudenten

Dat regelt hij met een wetswijziging die nog wel moet worden goedgekeurd door de Tweede en Eerste Kamer. In één moeite door zette hij nog iets in zijn wetsvoorstel: de tegemoetkoming aan studenten van de pechgeneratie wordt voor 2023 en 2024 verhoogd met de inflatie. Daar is nog eens 140 miljoen euro extra mee gemoeid.

Eind 2023 wilde de Tweede Kamer het wetsvoorstel ‘controversieel’ verklaren totdat er een nieuw kabinet zou aantreden. Vooral de VVD, voorstander van strengere eisen aan de financiering van universiteiten en hogescholen, wilde de kwaliteitsbekostiging nog niet schrappen. Maar na een eerdere oproep van demissionair minister Dijkgraaf en een motie van D66 kwam een meerderheid daarvan terug. Maar intussen is er nog weinig gebeurd.

Dijkgraaf dringt er daarom nogmaals op aan dat het wetsvoorstel vóór 1 juli moet zijn behandeld door de Tweede en Eerste Kamer. Lukt dat niet, dan moet er wettelijk weer een ronde met kwaliteitsplannen op touw worden gezet voordat de instellingen het geld kunnen ontvangen. Dijkgraaf: “Deze nieuwe ronde zal voor alle hbo- en wo-instellingen leiden tot een aanzienlijke toename van de regeldruk; binnen een nagenoeg onmogelijk tijdpad zullen de nieuwe plannen moeten worden voorbereid en vervolgens door de NVAO beoordeeld.”

Krimpregio’s

Komt de wetgeving wel op tijd, dan gaan de miljoenen op 1 januari 2025 rechtstreeks naar de instellingen. “Deze verhoging van de vaste voet is met name van belang voor hbo- en wo-instellingen in de krimpregio’s, omdat deze leidt tot een meer stabiele financiering ondanks dalende studentenaantallen”, aldus de minister.

Ook pechstudenten die geen basisbeurs hebben ontvangen zullen ervan profiteren. De tegemoetkoming voor wie vier jaar onder het leenstelsel heeft gestudeerd (en binnen tien jaar zijn diploma behaalt), zal dan met 200 euro worden verhoogd: van 1.436 naar 1.640 euro.

Kamerlid Jan Paternotte (D66) meldt dat het wetsvoorstel “snel” op de plenaire agenda van de Tweede Kamer zal komen.