- De universiteit , Medewerker
- 05/04/2024
TU/e verdeeld over luchtvaartcoalitie
De deelname van de technische universiteiten aan de luchtvaartcoalitie is voer voor discussie. Is het wenselijk dat universiteiten samenwerken met een sterk vervuilende sector? Ook op de TU/e zijn de meningen verdeeld. Directeur Smart Mobility Carlo van de Weijer is vóór deelname aan de luchtvaartcoalitie, professor klimaatverandering Heleen de Coninck heeft er fundamentele bezwaren tegen.
In december 2023 werd Carlo van de Weijer benaderd over een initiatief vanuit de luchtvaartsector om de luchtvaart versneld duurzamer te maken. Een initiatief waar ook TU Delft en de Universiteit Twente aan meededen. Van de Weijer wilde dat ook de TU/e zou deelnemen. Hoewel hij tegenwoordig vooral druk is als directeur van het AI-instituut EAISI, is Van de Weijer ook nog steeds directeur Smart Mobility aan de TU/e.
De luchtvaartcoalitie? Wat is dat?
Het is een verzameling van een groot aantal partijen uit de luchtvaartsector die het manifest ‘toekomstbestendige luchtvaart voor Nederland’ hebben opgesteld. Een bedrijf als KLM zit erin, maar Schiphol niet. Het is een tienpuntenplan voor het verduurzamen van de luchtvaart, met voorstellen als: stiller vliegen, goede arbeidsomstandigheden en investeren in duurzame brandstoffen.
Maar het manifest pleit ook voor een Europese in plaats van een nationale belasting op de luchtvaart en tegen nachtsluitingen. Het manifest is een lobbydocument en bedoeld als inbreng voor de politieke partijen die betrokken zijn bij de kabinetsformatie.
Onderdeel van de oplossing
Toen Van de Weijer zich erin verdiepte, vond hij dat de TU/e de oproep van de coalitie aan Den Haag moest ondersteunen. “Als we niet hard werken aan de verduurzaming van luchtvaart halen we de klimaatdoelen zeker niet, dat is een zeer essentieel en significant onderdeel van de oplossing”, zegt hij.
Van de Weijer neemt contact op met het Communications Expertise Center (CEC). Want hoe gaat dat eigenlijk, het TU/e-logo verbinden aan een oproep? Het CEC adviseert echter negatief, omdat de coalitie niet voldoende zou passen bij de duurzame ambities van de TU/e. Professor klimaatverandering Heleen de Coninck kan zich achteraf gezien vinden in dat advies.
Op verzoek van Cursor leest ze het manifest. Op basis daarvan heeft ze een aantal fundamentele bezwaren. “Er wordt niks gezegd over vraagvermindering", constateert De Coninck. “De treinverbindingen waar het document het over heeft zijn vooral ter vervanging van aansluitende vluchten. ‘Minder vliegen’ is geen optie, lijkt het.”
Andere broeikasgassen
Zij benadrukt bovendien dat de luchtvaart niet alleen klimaatverandering veroorzaakt door de CO₂-uitstoot als gevolg van het verbranden van kerosine. Vliegtuigen stoten ook andere broeikasgassen uit, ‘zoals water’. De locatie van de uitstoot maakt ook uit, die vindt namelijk plaats hoog in de troposfeer of onder in de stratosfeer. “Deze niet-CO₂-klimaateffecten veroorzaken minstens twee keer meer opwarming dan CO₂ alleen.”
Van de Weijer erkent de bijdrage van de luchtvaart aan klimaatverandering, en is het grotendeels eens met De Coninck. “Dat we minder moeten vliegen ben ik het ook mee eens", zegt hij. “Maar waar ik het zeker niet mee eens ben is dat we vraagvermindering randvoorwaardelijk gaan stellen aan het meewerken aan de verduurzaming van de luchtvaart of aan het ondersteunen van een oproep daartoe. Vooral omdat er op wereldschaal nog heel veel meer gevlogen gaat worden in de toekomst, dus gaat vraagvermindering maximaal over het afremmen van de groei.”
Bestuur gaat akkoord
Om die reden laat Van de Weijer zich ook niet uit het veld slaan door het negatieve advies van CEC. “Normaal gesproken zou ik het College van Bestuur (CvB) hier niet mee lastig vallen maar ik werd op een zaterdag wakker en dacht: het kan toch niet zo zijn dat we een innovatie om iets minder slecht te maken laten blokkeren door het feit dat het nog niet perfect is.” Hij mailt de leden van het CvB en stelt voor om de oproep toch te onderschrijven. Het CvB gaat akkoord met het voorstel, en zo komt het logo van de TU/e alsnog terecht op het pamflet van de luchtvaartcoalitie.
Wat de overwegingen van het CvB zijn geweest om de luchtvaartcoalitie te steunen, is niet bekend. Een verzoek om een toelichting kon door de woordvoerder van de TU/e nog niet worden gegeven.
Volgens Van de Weijer is de coalitie een kans voor de TU/e om meer aan verduurzaming van de luchtvaart te doen; normaal gesproken het domein van de TU Delft. “De TU/e heeft voorheen nooit zoveel aan de luchtvaart gedaan, maar met elektrisch vliegen en de ontwikkeling van nieuwe vliegtuigbrandstoffen kunnen we echt significant bijdragen aan dit dossier, zowel in onderzoek als met studententeams die al op dit gebied bezig zijn.”
Treinen geen oplossing
Maar ook Van de Weijer is niet over alles enthousiast. “Er staan in het pamflet ook wel zaken waar ik het mee oneens ben, zoals de suggestie dat treinen een oplossing zouden kunnen zijn. In het kort: die zijn dat niet, maar zo gaat dat met meer dan dertig ondertekenaars. De oproep om meer geld en aandacht te besteden aan elektrisch vliegen en duurzame vliegtuigbrandstoffen kan mij niet hard genoeg klinken.”
De rol van nieuwe vliegtuigbrandstoffen – ook wel SAF genoemd: Sustainable Aviation Fuel – is echter omstreden, geeft De Coninck aan: “Voor SAF heb je een enorme hoeveelheid duurzame energie nodig, of heel veel biomassa, en dat wordt echt een moeilijk verhaal. Vermijden van vliegen is daarom onderdeel van een toekomstbestendige luchtvaart.” Van de Weijer erkent dat de getallen om op termijn voldoende SAF’s te maken overweldigend zijn, maar ze zijn volgens hem niet onmogelijk. “En met alleen verminderen halen we doelen toch echt niet”.
De Coninck maakt ook bezwaar tegen de ontoereikende doelstelling die de coalitie formuleert, namelijk om in 2050 netto nul CO₂ uit te stoten. Dat is volgens haar ‘zwakker’ dan de EU-doelstellingen. “Die reppen van netto nul broeikasgassen in 2050, wat betekent dat je al ergens tussen 2040 en 2045 CO₂-neutraal moet zijn.”
Niet intern consistent
Als De Coninck de maatregelen overziet, dan twijfelt ze of die voldoende zijn om de luchtvaart snel genoeg te verduurzamen. “Als ik er zo naar kijk, lijken de maatregelen - zoals SAF, enkele treinverbindingen en innovatie - niet voldoende om in 2050 CO₂-neutraal te zijn, laat staan klimaatneutraal, zoals eigenlijk moet.” Het document is volgens haar daarom ‘niet intern consistent’.
Van de Weijer vindt eveneens dat de coalitie op zichzelf onvoldoende is om tot een duurzame luchtvaart te komen. “Heleen heeft helemaal gelijk dat we er daarmee nog lang niet zijn, maar dat mag ons niet verlammen in onze continue jacht naar minder slechte systemen. Zo werkt innovatie mijns inziens.”
Petitie
Alumnus Boris Schellekens van de TU Delft startte onlangs een petitie die de technische universiteiten oproept om uit de luchtvaartcoalitie te stappen. Schellekens laat desgevraagd weten dat de petitie met 500 handtekeningen is ingestuurd (67 handtekeningen vanuit de TU/e).
Oproep: wat vind jij?
Is het een goed of een slecht idee dat de TU/e het manifest van de luchtvaartcoalitie steunt? Wat vind jij?
Laat je mening horen en onderbouw die in maximaal 150 woorden. Deadline is woensdag 10 april om 12 uur. Mail je reactie naar de redactie van Cursor: cursor@tue.nl. Cursor publiceert een selectie van de ingezonden reacties op donderdag 11 april. Over plaatsing wordt niet gecorrespondeerd.
Discussie