- De universiteit , Mensen
- 05/09/2023
Mathieu Weggeman: “Laat de verzieker betalen”
Wat TU/e-hoogleraar Mathieu Weggeman betreft, mogen ‘verziekende’ bedrijven gaan meebetalen aan de gezondheidszorg. Samen met de Maastrichtse professor Marjolein Smidt schreef hij in de Volkskrant een opinie met deze strekking. Want waarom draait de maatschappij op voor zorgkosten die worden veroorzaakt door de vervuiling door Tata Steel, de verslavende werking van kansspelen of ongezond eten in supermarkten? “Met sigaretten hebben we het gedaan”, zegt Weggeman, “dus waarom niet ook met andere ziekmakers.”
Met hun oproep in de Volkskrant van 21 juni gaan Mathieu Weggeman en Marjolein Smidt tegen de neoliberale tijdsgeest in. Zoals ze zelf schrijven: ‘In de afgelopen jaren zijn we het normaal gaan vinden dat op winst gerichte ondernemingen met hun producten en diensten direct bijdragen aan gezondheidsverlies bij hun klanten of medewerkers, zonder dat die bedrijven voor de consequenties daarvan op hoeven te draaien.’
Wie ziek is geworden van de rook van Tata Steel “had maar uit IJmuiden moeten vertrekken”, illustreert Weggeman die houding. Een houding waarop niet alleen moreel een en ander valt af te dingen, maar die ook maatschappelijk gezien niet houdbaar meer is nu de zorgkosten de pan uit rijzen, aldus beide wetenschappers.
Op de schop
Daarbij kijkt Weggeman, hoogleraar Organizational Science and Innovation Management aan de TU/e, vanuit organisatiekundig oogpunt, terwijl hoogleraar Oncologische chirurgie Smidt het medisch perspectief vertegenwoordigt. “Waar zij spreekt over gezondheidsverlies, heb ik het over extra kosten voor de zorg”, vat Weggeman het verschil samen.
In hun ideeën over de toekomst van de zorg zijn de twee echter eensgezind: het huidige zorgstelsel heeft zijn langste tijd gehad. “Het heeft ons veel gebracht, maar het moet nu op de schop”, aldus Weggeman. Zo is de rol van de bureaucratische, machtige zorgverzekeraars uitgespeeld, stelde hij samen met Smidt in een eerdere opinie in NRC. “Op elke twee medisch specialisten is er een zorgverzekeringsmedewerker”, en dat zijn er volgens Weggeman naar verhouding veel te veel.
Gokverslaving
Het bedrijfsleven daarentegen, vinden Weggeman en Smidt, moet juist zijn rol gaan pakken in de zorg. Drie voorbeelden halen zij aan in hun ingezonden opinie: de – bewezen – kankerverwekkende dampen van Tata Steel; de kansspelen die met hun reclames gokverslaving stimuleren; en de supermarkten die volop winst maken op ongezonde maar o zo lekkere snacks.
Wat Weggeman betreft zou het logisch zijn als deze partijen gedwongen worden hun negatieve invloed op de volksgezondheid te verkleinen én financieel bij te dragen aan de meerkosten voor respectievelijk oncologische zorg, verslavingszorg en de behandeling van welvaartsziekten. “Maar dat eerste gebeurt onvoldoende en het tweede helemaal niet.”
Terwijl we het met sigaretten wel hebben gedaan, haalt hij aan. “De opbrengsten van de tabaksaccijnzen gaan niet rechtstreeks naar de zorg, maar vullen wel de staatskas, zodat bezuinigingen op zorgkosten minder snel nodig zijn. Nog beter zou het zijn als bedrijven rechtstreeks bijdragen aan de specifieke zorgkosten die zij veroorzaken.”
Omtzigt
Hoe is het pleidooi in de Volkskrant deze zomer ontvangen? “We hebben veel adhesiebetuigingen ontvangen, zoals van een moeder van wie de zoon door wachtlijsten in de ggz geen behandeling krijgt voor zijn gokverslaving. Ook krijgen we veel andere voorbeelden toegezonden van bedrijven die de volksgezondheid schade toebrengen, zoals de olieraffinaderij in Willemstad op Curaçao”, zegt Weggeman.
En die neoliberale tijdsgeest dan? Weggeman heeft goede hoop dat er met de komst van een nieuwe regering na de verkiezingen een nieuwe wind opsteekt. “Pieter Omtzigt legt in de grondbeginselen van zijn partij Nieuw Sociaal Contract nadruk op het Rijnlands denken, waarin ondernemingen geworteld en geïntegreerd zijn in hun omgeving.”
En ook maatschappelijke verantwoordelijkheid dragen voor die omgeving. Een vorm van corporate citizenship, noemt Weggeman het. Een heel andere houding, kortom, “dan die van veel op aandeelhouders gerichte bedrijven die vooral gaan voor winstmaximalisatie en veel minder voor een betere wereld.”
Discussie