'Wij verwelkomen kritische verslaglegging

Er is deze week veel te doen geweest over Cursor. We hebben hierover al een korte verklaring afgegeven, die op onze website staat. We geven graag extra inzicht in de achtergronden, zodat ook de andere kant van dit verhaal goed belicht wordt. In reactie op de beeldvorming in de media, willen we graag vooropstellen dat natuurlijk ook wij de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid hoog in het vaandel hebben. Daar is geen enkele discussie over. We geven iedereen de gelegenheid het eigen geluid te laten horen en we verbieden geen artikelen. Tegelijkertijd mogen we van ons huisblad journalistieke kwaliteit vragen, en daar spitst de discussie zich op toe.

Nog even voor de duidelijkheid iets over de rol en positie van Cursor, die zijn vastgelegd in het Statuut Cursor. Dit Statuut vormt samen met een afgesproken leidraad het kader voor het handelen van de redactie. Eén van de doelstellingen van Cursor is om op evenwichtige wijze een brug te slaan tussen de informatiebehoeften en interesses van de leden van de universiteitsgemeenschap én de missie, doelstellingen en belangen van de universiteit. Cursor opereert daarbij in journalistieke zin onafhankelijk, maar wel met inachtneming van het Statuut. De hoofdredacteur is eindverantwoordelijk voor de redactie en realisatie van Cursor en beslist over de publicatie van artikelen. De formeel uitgever is het College van Bestuur. Daarnaast is er een redactieraad conform het Statuut. De samenstelling van de in 2022 gestarte redactieraad heeft plaatsgevonden met instemming van de redactie. De redactieraad is een adviesorgaan voor de uitgever en de hoofdredacteur. Als voorzienbaar is dat berichtgeving in Cursor nadelig zou kunnen uitpakken voor de TU/e, is het aan de hoofdredacteur om de uitgever en de redactieraad daarvan in kennis te stellen. De redactieraad kan de hoofdredacteur hierin gevraagd en ongevraagd adviseren.

In de afgelopen jaren zijn er af en toe artikelen geschreven die naar het oordeel van de redactieraad niet voldoen aan het Statuut, omdat het artikel niet op journalistiek verantwoordelijke wijze tot stand is gekomen en/of de eerdergenoemde balans niet goed is gewaarborgd. Het meest recente artikel waarbij dat speelde, is een artikel over rector magnificus Silvia Lenaerts. De redactieraad heeft daarover advies uitgebracht en concludeerde dat het artikel niet past in de doelstelling van Cursor, met name omdat de benodigde balans onvoldoende werd geborgd. In overleg met de hoofdredacteur is toen overeengekomen om als alternatief een interview te doen met de nieuwe rector over haar eerste indrukken. Dit met de afspraak dat er ruimte zou zijn voor de casussen uit de vorige functie van de rector, maar in balans met de andere onderwerpen die relevant zijn voor een startende rector. Ook in het nieuwe artikel was sprake van een zeer onevenwichtige balans, waardoor de redactieraad adviseerde het artikel aan te passen. De rector heeft als geïnterviewde het concept artikel gelezen en verzocht tot het doen van aanpassingen in de zin van een meer gebalanceerde berichtgeving. De hoofdredacteur heeft er vervolgens voor gekozen het artikel niet te publiceren.

Van censuur is dus geen sprake. Ook kritische artikelen zijn op zichzelf geen probleem. Wel is er een duidelijk verschil van inzicht over de toepassing van het Statuut en de mate waarin de redacteuren daaraan gebonden zijn. Het is in alle gevallen uiteindelijk aan de hoofdredacteur om, de adviezen van de redactieraad en de reactie van de geïnterviewde gelezen hebbende, te besluiten een artikel al dan niet te publiceren. Wij betreuren het dat het beeld is ontstaan dat dat anders ligt.

Wij achten het gelet op de privacy niet aangewezen op deze plek uitgebreid in te gaan op de situatie rondom de hoofdredacteur. Sinds jaren zijn er wederzijdse spanningen ontstaan in de relatie tussen de hoofdredacteur en de formeel en operationeel uitgever en de redactieraad waardoor de positie van de hoofdredacteur onhoudbaar was. De gesprekken om dit op te lossen hebben helaas geen effect gehad. Dat is bijzonder jammer. Uiteindelijk is besloten de hoofdredacteur een andere functie op te dragen en de leiding te geven over een ander project. Het feit dat de hoofdredacteur uit functie is geheven, staat dan ook volledig los van de voorgenomen publicatie rondom de rector.

De beslissing om de hoofdredacteur een andere functie op te dragen was aanleiding voor de redactie om Cursor ‘op zwart’ te zetten en de publiciteit op te zoeken in de lokale en landelijke media en de aandacht te vragen van zowel lokale als landelijke politiek. Wij begrijpen dat de beslissingen die zijn genomen rondom de positie van de hoofdredacteur een flinke impact hebben op de redactie. Wij begrijpen ook dat de redactie de behoefte voelt om zich daarover uit te spreken. In het gesprek met de redactie is benadrukt dat het enerzijds goed is om je gevoelens te uiten, maar dat het anderzijds in ieders belang is om de rust te bewaren en vooruit te kijken.

Al enige tijd bestaat het gevoel bij de redactie dat in strijd met de normen zij niet onafhankelijk hun werk kunnen doen. Daar is melding van gemaakt, met als gevolg dat de commissie melding onregelmatigheden naar aanleiding van die melding onderzoek doet naar het als censuur gekwalificeerde handelen door de TU/e. Of hier al dan niet sprake van is, zal uit het onderzoek moeten blijken.

We willen nogmaals onderstrepen dat we op geen enkele manier een artikel hebben verboden of oneigenlijke druk hebben uitgeoefend om een publicatie te voorkomen. We verwelkomen kritische verslaggeving die fair en gebalanceerd is en voldoet aan de doelstellingen van Cursor. Het concept artikel over Silvia Lenaerts voldeed daar volgens de adviezen van de redactieraad niet aan en dat is aan de hoofdredacteur teruggekoppeld. Het bleef de keuze van de hoofdredacteur om het artikel al dan niet te publiceren. 

We zijn met de redactieleden in gespreken er zullen meer gesprekken volgen. We hopen, en gaan er van uit, dat we samen verder kunnen werken aan een goed functioneren van Cursor en het waarborgen van kritische en faire journalistiek aan de TU/e.

Ter illustratie

Dit gezegd hebbende, willen we de hierboven genoemde casus verder toelichten als illustratie. Daarvoor een klein stukje chronologie.

In de eerste helft van 2022 krijgt hoogleraar Silvia Lenaerts, dan vice-rector van de Universiteit van Antwerpen, van enkele Uantwerpen-medewerkers in de media het verwijt niet helder te zijn geweest over haar affiliaties. Dit doordat ze ongewild in een advertentie van het bedrijf Ineos stond, en in een opiniestuk een affiliatie vergat te melden. Voor beide casussen heeft ze erkend dat ze beter had moeten opletten. Ze heeft ook verklaard dat ze haar les geleerd heeft en steeds de deskundigheid van de communicatiedienst zal benutten. Dit alles is rond die tijd in de Vlaamse media behandeld en afgedaan.

In januari 2023 wordt Silvia Lenaerts aangekondigd als nieuwe rector van de TU/e. De twee incidenten waren bekend bij haar aanwerving. Cursor wijdt ook een artikel aan de nieuwe rector, en haalt in het eerste artikel over haar deze incidenten aan. We vonden het jammer dat Cursor, bij de start van de rector, haar deze kleur meegaf.

Daags na haar installatie, op 11 mei dit jaar, heeft de hoofdredacteur een tweede artikel paraat, van maar liefst zes kantjes, voor een belangrijk deel op basis van een anonieme bron. In dat artikel werd alleen ingegaan op genoemde zaken uit 2022. Het stuk wekte de indruk – alleen al door het volume aan woorden – dat er toch iets onoorbaars aan de hand moest zijn geweest, en creëerde een schijn van belangenverstrengeling. De redactieraad heeft toen – ons inziens terecht - geconcludeerd dat het stuk niet in balans en niet evenwichtig was, en adviseerde af te zien van publicatie.

In overleg met de hoofdredacteur is daarop afgesproken om als alternatief een interview te doen met de nieuwe rector over haar eerste indrukken. Dit met de afspraak dat er ruimte zou zijn voor de genoemde zaken, maar in balans met de andere onderwerpen die relevant zijn voor een startende rector. Dat interview vond in juni plaats en leidde tot een artikel van weer zes kantjes, waarvan ditmaal vier kantjes over de twee zaken, en deels weer op basis van een anonieme bron. De redactieraad heeft toen weer moeten concluderen dat er geen sprake was van balans en evenwichtigheid. De rector heeft dat geluid toen ook laten horen, maar er is nooit sprake geweest van een verbod te publiceren. Zij heeft een verzoek gedaan om het artikel aan te passen door te zorgen voor een betere balans tussen verleden en toekomst, wat haar volste recht is als geïnterviewde. Daar is het bij gebleven. De hoofdredacteur heeft besloten het stuk niet te publiceren.

Rond die tijd heeft mevrouw Lenaerts ook interviews gegeven aan grote dagbladen in België en Nederland, waarbij haar ook is gevraagd naar de kwesties in 2022. De Gazet van Antwerpen en De Tijd hebben dit toen in één alinea behandeld. Het ED en het FD hebben de kwestie niet genoemd. Daartegenover voelden de vele pagina’s die Cursor eraan wilden besteden, als buitenproportioneel.

De gang van zaken rond deze artikelen is illustratief voor de andere artikelen waar discussie over is ontstaan. We kunnen ons voorstellen dat de redactie zich belemmert voelt door de zich herhalende discussie. Daarentegen kunnen we aan onze kant niet anders dan opkomen voor kritische verslaggeving die fair en gebalanceerd is en voldoet aan de doelstellingen van Cursor. Als daar verschil van inzicht over is, willen we daar prima het gesprek over aangaan. We hebben daarom, zoals gezegd, inmiddels met de redactieleden gesproken en er zullen meer gesprekken volgen. We hopen, en gaan er van uit, dat we samen verder kunnen werken aan een goed functioneren van Cursor en het waarborgen van kritische en faire journalistiek aan de TU/e.

College van Bestuur TU/e'