“De studietijd is de tijd van je leven, hoor je vaak. Maar het kan ook stressvol zijn”, zegt koningin Máxima voor een zaal met vijfhonderd toehoorders in Den Bosch. Soms is het leven niet zo maakbaar, onderstreept ze.

Op festival UNLimited van universiteitenvereniging UNL praten studenten, docenten, wetenschappers en beleidsmakers donderdag en vrijdag over toekomst van de universiteit en de verwachtingen van studenten.

De koningin maakt zich namens de stichting Mind Us hard voor het mentale welzijn van jongeren en studenten. Haar eigen dochter Amalia heeft ook geen zorgeloze studietijd, gezien de criminele doodsbedreigingen, maar daarover zegt ze niets.

Mariam Ikassrien, student aan de Universiteit Utrecht, is aan de stichting verbonden. Ze kwam op haar dertiende vanuit Marokko naar Nederland en sprak de taal niet. Ikassrien wilde graag naar de universiteit, vertelt ze. “Dat betekende dat ik keihard moest werken, want ik werd gewoon naar vmbo basis gestuurd. Het leverde veel stress op. En ik ben mijn studieadviseur aan de universiteit zeer dankbaar dat hij aanbood om elke week met me te spreken. Zonder hem had mijn leven er nu heel anders uitgezien.”                                                                                   

Internationale student

Studieadviseurs, waar student Mariam veel aan te danken heeft, zijn inderdaad heel belangrijk, benadrukt ook de Delftste student Abdelkader Karbache. Dat geldt voor studenten met een migratieachtergrond maar al helemaal voor een andere groep, meent hij. “Internationale studenten zijn nu een beetje controversieel geworden, maar juist zij ervaren heel veel druk.”

Dan gaat het vooral om zijn studiegenoten van buiten Europa. “Die betalen een godsvermogen hier en zijn alleen maar bezig met het halen van hun studie, terwijl ze zich compleet isoleren. Ze kennen niemand. En de hulp die er is, weten ze niet te vinden.”

Onderwijsminister Dijkgraaf erkent het probleem. “We vragen veel van buitenlandse studenten. Instellingen moeten hun best doen om ook hen te bereiken.” In de komende tijd moeten sommige internationals ook nog een beetje Nederlands leren als ze hier studeren.

Verontrustend signaal

Voor ASML-topman Peter Wennink is dat toch een verontrustend signaal. Juist internationale studenten heeft de Brabantse chipmachinefabrikant nodig in zijn bedrijf. “Ik heb dringend knappe koppen nodig en in het buitenland zit veel talent. Waarom zouden die dan ook nog eens Nederlands moeten leren als ze hier willen komen studeren? Dat schrikt ze alleen maar af. En zo komen we op een achterstand te staan die we niet meer kunnen inhalen.”

Dijkgraaf grapt: “Ik begrijp dat anderen hier minder genuanceerd over denken. Maar de ene universiteit heeft andere behoeften dan de andere. Daar kunnen we ook naar kijken.”

Kunnen we daar nog over praten, of is het al te laat? Gaan we met de nieuwe wet niet naar een situatie toe waarin de standaard Nederlands is, wil rector Peter Paul Verbeek (Universiteit van Amsterdam) weten. “Als je twee derde in het Nederlands moet onderwijzen, dan…”

“Mag ik daar even wat over zeggen”, interrumpeert Dijkgraaf. “Dat staat nergens in het voorstel. We hebben het over een zorgvuldige keuze voor de taal. Er staat nergens een gewenst percentage Nederlands of Engels. En als het onderwijs in het Nederlands wordt gegeven, dan bedoel je natuurlijk ook niet honderd procent Nederlands. Een Nederlandstalige studie mag straks voor een derde Engelstalig zijn. Mensen aan de universiteiten houden nu een beeld in stand dat niet klopt!” De minister had beter verwacht van de “slimste mensen van het land”. 

Studiedruk

De sprekers gaan van het podium. Dijkgraaf staat de pers te woord. Vergroot zijn wetsvoorstel de druk op buitenlandse studenten? Nee, meent hij. “Want het enige wat in wezen verandert is dat opleiders beter moeten beargumenteren waarom een opleiding Engelstalig moet zijn. Tegelijkertijd moeten we ervoor zorgen dat we de instroom aan blijven kunnen. Dat we genoeg kamers hebben. Dat we genoeg docenten hebben. Daar zijn internationale studenten ook bij gebaat.”

De gegadigden waaieren uit naar verschillende kleinere bijeenkomsten. De koningin en de minister gaan in gesprek met studenten, docenten en wetenschappers van de universiteiten over studentenwelzijn.

Het gaat er soms gepassioneerd aan toe en wilde ideeën vliegen in het rond. Opvallend is een sessie waarin een docent heftig gesticulerend de vraag opwerpt of diploma’s niet gewoon moeten verdwijnen. “Dat lost misschien een hoop studiedruk op.”