- De universiteit , Student
- 17/05/2023
In 1986 bezetten studenten geen kamers, maar een heel gebouw
Klimaatactivisten van University Rebellion bezetten vorige week voor de tweede keer in korte tijd vergaderruimtes in Atlas. Ook aan andere universiteiten komen bezettingen de laatste weken weer geregeld voor. Deze manier van demonstreren is niets nieuws: in het verleden werd de universiteit al vele malen bezet door ontevreden studenten. Zo ook in 1986, toen studentenvakbond ESVB met dit middel het College van Bestuur zover wilde krijgen om zich uit te spreken tegen plannen voor een nieuwe studiefinancieringswet. Gudule Martens was destijds één van de bezetters.
“We gingen vroeg in de ochtend naar het bestuursgebouw (nu Traverse aan het Laplaceplein, red.) met kratten bier, slaapzakken en fietskettingen”, herinnert Martens zich. “Die fietskettingen hadden we maar net op tijd vast: de beveiliging stond al aan de deur te trekken.” Leden van studentenvakbond ESVB – waaronder Martens, die destijds bouwkunde studeerde - bezetten op dinsdag 14 januari 1986 het volledige bestuursgebouw. Doel was het College van Bestuur zover te krijgen om toe te geven dat de leden daarvan – net als de studenten – tegen de nieuwe plannen voor studiefinanciering waren.
“We wisten dat ze tegen de plannen waren, omdat ze dat tegen ons hadden gezegd, maar ze hielden hun mond. Dat vonden wij belachelijk.” Het CvB gaf dan ook snel toe en bracht de volgende ochtend samen met de studenten een verklaring naar buiten. Het College zegde toe om de punten van kritiek op het wetsontwerp naar voren te brengen op een vergadering met de koepelvereniging VSNU (heet nu UNL, red.) en daarna mogelijk stappen te ondernemen bij onderwijsminister Wim Deetman. De studenten vertrokken vervolgens zonder problemen uit het bestuursgebouw en “lieten alles netjes achter”, aldus Martens.
Geweld uit onverwachte hoek
Van geweld of ontruiming was geen sprake, al had volgens Martens de beveiliging de studenten wel het gebouw uit getrokken als de fietskettingen niet op tijd op de deuren hadden gezeten. Er kwam wel dreiging tot geweld uit onverwachte hoek: elektrostudenten waren het niet eens met de acties en zetten knokploegen op om de bezetters uit het gebouw te halen. “Wij waren zo slim om alle vrouwen naar de deur te sturen. De elektromannetjes stonden daar te stotteren en vroegen waarom we het gebouw bezetten als we zelf niet eens studenten waren. Destijds was misschien vijf procent van de TU/e-studenten vrouw, maar in de studentenvakbond was dat aandeel aanzienlijk groter.” Al snel dropen de ‘E-studenten’ weer af.
Terug naar het heden. Toen Martens, nu creatief ondernemer en social designer, de beelden van de bezetting van vorige week zag, schrok ze van het feit dat de studenten op ruwe wijze uit de bestuurskamer werden verwijderd. “Ik begreep dat het niet eens de politie was die ze eruit trok. Dan denk ik: waarom doen ze dat? En - grappend- waarom hadden die studenten geen fietskettingen?” Hoewel de acties van de beveiligers haar boos maken, denkt Martens wel dat het incident de zaak van de studenten heeft geholpen. “Het heeft de aandacht getrokken en dat is goed. Dat is toch een beetje het doel bij zo’n demonstratie.”
Bepaald soort ongemak
Bij de verklaring die het College van Bestuur afgelopen maandag liet uitgaan over het incident, krabt ze zich achter de oren. Vooral over de reden die aangedragen wordt voor het geduw en getrek dat ontstond. Het CvB schrijft hierover dat actievoerders zich ‘zonder toestemming en ondanks de eerder gedeelde beperkingen, naar binnen geforceerd [hebben] in de boardroom, langs beveiligers die in de deurpost stonden.’ Martens: “Het hele idee van demonstreren is dat je niet braaf om toestemming vraagt. Wat wordt er opgelost als je daar gaat demonstreren waar je niemand lastigvalt? Je moet een bepaald soort ongemak creëren om de aandacht te krijgen. De TU/e zit barstensvol met lege vergaderruimtes, als universiteit zou ik dan ook zeggen: ga daar maar zitten.”
Gaat het bij haar weer kriebelen als ze deze studenten actie ziet voeren? “Ja toch wel, ik vind het ook heel goed dat studenten weer in actie komen. Die hebben zich in de afgelopen jaren heel wat laten afpakken, zoals de studiefinanciering waar wij toen zo hard voor gevochten hebben. Wij lieten ons die niet afpakken, en dat had gewoon effect.” Ze zou de studenten dan ook aanraden om een voorbeeld te nemen aan succesvolle acties van vroeger. Ze noemt daarbij de bekende bezetting van het Maagdenhuis, in Amsterdam. Al geeft Martens toe: “Dat sloeg een beetje door, dat wel. Maar het had zeker effect.”
Zelf heeft ze haar ogen momenteel vooral gericht op Scientist Rebellion. “Super interessant. Dan zie je van die nerds in witte jassen die zichzelf vastplakken aan een Shellkantoor, heerlijk. Die wetenschappers roepen al twintig jaar dat het misgaat met het klimaat en er wordt niks gedaan. Terwijl we het allemaal weten.” Hetzelfde geldt volgens haar voor de TU/e en daarin ziet ze ook een parallel met de bezetting van meer dan 35 jaar geleden. Het CvB was het destijds volgens Martens met de demonstranten eens. “Ze wisten wat goed was. Dat weten ze nu eigenlijk toch ook: dat het zo niet langer kan.”
Discussie