Vooraf voel ik me met mijn 44 lentes wat aan de jonge kant voor een cursusmiddag over de overgang. Anderzijds is een slimme meid misschien maar beter op haar overgang voorbereid. Zeker als ze, zoals ik, geen goede vrienden is met haar hormonen.

Als ik bedenk hoe woedend en tegelijkertijd intens verdrietig mijn hormoonhuishouding me nu enkele dagen per maand maakt – om over de fysieke klachten nog maar te zwijgen – vrees ik voor de jaren waarin die straks helemaal op de schop gaat. Wat staat me te wachten?

Dat wordt ons – een dozijn TU/e-medewerksters – verteld door Bram Schoolmeesters, bedrijfsarts in opleiding bij HumaCapitalCare en werkzaam voor de TU/e. Best grappig om les te krijgen over de overgang van een man van begin dertig, maar hij doet het prima, met kennis en empathie.

Het enige uit zijn mond wat niet zo goed valt, is de tip om bij nachtelijke opvliegers een katoenen pyjama te dragen. Want tegen een full-blown opvlieger helpt geen absorberend katoen, aldus de ervaringsdeskundigen, die zelf bijvoorbeeld een XL-ventilator naast hun bed hebben staan.

Menopauze

Even terug naar het begin. Wat is de overgang? En is dat hetzelfde als de menopauze? Nou nee. De overgang is, kort door de bocht, de periode waarin de eicellen opraken, en waarin de aanmaak van het geslachtshormoon oestrogeen eerst flink schommelt, en daarna keldert.

Ruwweg tussen de 41 en de 50 is je menstruatiecyclus onregelmatig en zitten er fikse pieken en dalen in je hormoonlevels. Je zit dan in de zogenaamde perimenopauze. Aha, dus ik kan al wat klachten verwachten. In deze fase komen opvliegers bijvoorbeeld het meest voor (bij 76% van de vrouwen), net als stemmingswisselingen (57%), inclusief het beruchte ‘korte lontje’.

Als je je laatste menstruatie hebt gehad, zit je in de menopauze. Dat is zo rond je 51^e. Je oestrogeenlevel schiet niet meer alle kanten op, maar dat wil niet zeggen dat de klachten voorbij zijn. Ben je bekend met depressie, dan kun je daar nu bijvoorbeeld extra gevoelig voor zijn.

Na circa je zestigste kom je in de postmenopauze, vanaf dan moet je bedacht zijn op bijvoorbeeld osteoporose (botontkalking) en stijgt het risico op hart- en vaatziekten.

Overigens is lijst hierboven genoemde klachten lang niet uitputtend (sorry). Denk bijvoorbeeld ook aan symptomen als slapeloosheid, nachtzweten, hoofdpijn, gewrichtspijn, urine-incontinentie, vaginale klachten, een gekelderd libido, brainfog, gewichtstoename (gemiddeld 5 kilo), verandering in vetverdeling (vaarwel wespentaille) et cetera et cetera.

Cijfers over de overgang

• 96% van de vrouwen ervaart overgangsklachten
• Bij 62% zijn die klachten ernstig
• 93% van die laatste groep staat open voor behandeling met bijvoorbeeld hormonen of slaapmedicatie.

Overgangsconsulente

Nee, de overgang is geen ziekte, maar een natuurlijk proces. Niettemin kunnen de klachten je behoorlijk het leven zuur maken, en dat mogelijk jarenlang. Schoolmeesters drukt ons daarom op het hart om op tijd naar de huisarts te stappen.

Hij weet echter ook dat niet elke huisarts goed geïnformeerd is over behandelmogelijkheden, en dat sommigen daarom niet veel verder komen dan ‘het hoort er nu eenmaal bij’. Dan kan de overgangsconsulente een uitkomst zijn. En ook als je gewoon liever met een gespecialiseerde zorgverlener praat, natuurlijk.  

“Je hebt geen doorverwijzing nodig voor de overgangsconsulente, dus maak gerust een afspraak. Check eventueel vooraf je polis, want de vergoeding voor de consulten zit in de aanvullende zorgverzekering”, tipt Schoolmeesters.

Cijfers over werk en de overgang

• Bij 40% van de vrouwen lijdt het werk onder de overgang
• Bij vrouwen tussen de 44 en 60 jaar heeft verzuim in 34% van de gevallen een verband met de overgang
• 76% praat niet met de leidinggevende of HR over overgangsklachten
• 2,1 miljard euro is wat productiviteitsverlies (‘presenteïsme’) en verzuim door de overgang de maatschappij jaarlijks kost

Taboe

Waarom de overgang opgepikt is als belangrijk thema in HR-land (de workshop is georganiseerd door de afdeling HRM), blijkt uit bovenstaande statistieken. De overgang zorgt voor veel verzuim en presenteïsme. Die laatste term houdt in dat je wel aanwezig bent op je werk, maar eigenlijk totaal niet productief bent, bijvoorbeeld door concentratieproblemen. Niet zo gek, als je bijvoorbeeld structureel slechte nachten maakt.

Veel van de aanwezige vrouwen geven aan op het werk niet te praten over de overgang, en de cijfers vertellen hetzelfde. Dit vanwege het taboe op het onderwerp, of omdat ze het gewoon graag zakelijk houden. Bovendien wil je niet te boek staan als die ene medewerkster met klachten en pijntjes, en zo je positie of een eventuele promotie in gevaar brengen.

Maar dat taboe moet de deur uit, want met wat aanpassingen kun je het jezelf gemakkelijker maken, en daar profiteert het werk ook van. Schoolmeesters: “Kijk waar flexibiliteit zit: kun je vanuit huis werken, je uren flexibeler indelen of een lunchwandeling maken voor wat broodnodige frisse lucht?”

Stap over je gêne heen en ga tóch in gesprek met je leidinggevende, is zijn slotadvies. “Bieden jullie deze workshop dan – liefst verplicht – aan alle TU/e-leidinggevenden aan?” luidt de wedervraag van de cursisten. Die groep ontbreekt namelijk onder de deelnemers van vandaag, zo leert een inventarisatie. En dat is jammer, want de oplossing begint bij kennis en begrip.

Heb je een vraag of suggestie over werk en de overgang? Neem contact op met A&O-adviseur Sanne Thijssen

In de rubriek ‘Cursor op cursus’ schuiven redacteuren aan bij allerhande trainingen, cursussen en workshops die aan de TU/e worden aangeboden aan medewerkers en studenten, zodat die daarmee hun kennis en vaardigheden op allerlei gebieden kunnen vergroten. Wie zelf een cursus, training of workshop aanbiedt die voor deze rubriek interessant zou kunnen zijn, of weet heeft van een dergelijk event, wordt van harte uitgenodigd contact op te nemen met de redactie.