In de NWO-debatreeks ‘Wetenschap werkt’ gaan onderzoekers, politici, beleidsmakers en subsidieadviseurs in gesprek over actuele thema’s in het wetenschapsveld. Het is een tour langs meerdere universiteiten. De output van het debat benut NWO voor de verdere invulling van haar strategie. De locatie van dit tweede debat is volgens collegevoorzitter Robert-Jan Smits perfect voor het thema, want “deze universiteit is 66 jaar geleden juist opgericht op verzoek van het bedrijf Philips.”

Of je met élk bedrijf moet samenwerken is tegenwoordig wel de vraag. “Geen universiteit zal een samenwerking aangaan met de tabaksindustrie, maar de fossiele energiebedrijven moeten we niet meteen uitsluiten”, zegt professor Sustainability of Chemicals and Materials Van der Meer. Decaan Bart Smolders vindt dat bedrijven zich opnieuw moeten uitvinden. “En daar kunnen ze studenten goed bij gebruiken.” Hij is trots op de - weinige - TU/e-studenten die in december demonstreerden tegen banden met de Shell. “Ik waardeer hun pro-actieve houding. Wij moeten zelf kunnen uitleggen waarom we samenwerken met Shell.” 

Geen eisen van NWO

De NWO-voorzitter heeft volop vertrouwen in de universiteiten om samenwerkingspartners te vinden. “Wij hebben geen politieke mening en stellen geen eisen.”

Ander onderwerp. “Zou Electrial Engineering nog bestaan zonder het bedrijfsleven?”, wordt Bart Smolders gevraagd. “Natuurlijk. Wij leiden jong talent op. Als onze studenten niet bij ASML of NXP zouden kunnen werken, zouden ze hun eigen bedrijf wel oprichten.”

Marcel Geurts is deze middag de vertegenwoordiger van het bedrijfsleven. “NXP haalt kennis die het bedrijf mist op bij universiteiten. Als die kennis daar ook niet aanwezig is, vragen we of het een geschikt onderwerp is voor promovendi.”

Kennisveiligheid

Zoals een universiteit haar kennis juist wil delen, wil een bedrijf om commerciële redenen uitvindingen liever geheimhouden. “Open science staat op gespannen voet met kennisveiligheid”, erkent Levi, “maar zijn niet tegengesteld aan elkaar. We moeten een goede balans vinden, voor landen én individuen.” Dat is de decaan van Electrical Engineering roerend met hem eens. “Het is een drama hoe masterstudenten en promovendi uit Rusland en Iran tegen belemmeringen aanlopen. Zij mogen met sommige (afdelingen van) bedrijven niet samenwerken. Daardoor voelen ze zich tweederangs burgers.”

Er zijn meer beperkingen waar Smolders zelf mee te maken heeft. “Bij het onderzoek naar 5G en 6G werken we met Ericsson en Nokia samen. Dat betekent dat we daarnaast niet ook met Huawei uit China kunnen samenwerken.” De vraag hoe je geen speelbal wordt in de internationale politiek, krijgt een kort antwoord van Levi: “Dat zijn we altijd wel een beetje.”

Toekomst

Levi is ervan overtuigd dat universiteiten over tien jaar nog meer samenwerken dan ze nu doen. “Het neemt nog steeds toe. Tien jaar geleden zouden de sectorplannen geen succes zijn geworden.” In de sectorplannen zet het kabinet 60 miljoen klaar voor samenwerking tussen universiteiten. NWO voert het secretariaat. Vanuit het publiek stelt hoogleraar Niels Deen de vraag waarom er vier gebiedsdomeinen zijn. “Dat werkt niet lekker samen.”

"Vroeger waren er nog meer domeinen", stelt Levi. “Je moet niet vergeten dat reviewers monodisciplinair zijn. We moeten ze beter instrueren hoe zij naar multidisciplinaire aanvragen kijken.” Hij benadrukt het belang van samenwerking: “Op het grensvlak van diverse disciplines ontstaan nieuwe inzichten.”

Onderlinge strijd

Is er dan geen concurrentie meer tussen universiteiten? “Misschien wordt dat zo gevoeld, maar er is genoeg voor ieder”, stelt Levi gerust. “Genoeg geld, genoeg studenten en genoeg onderzoeksvragen.”

Een andere publieksvraag voor Levi komt van hoogleraar Kees Storm. “Waar werkt NWO zelf mee samen?” Dat is met het Europese Global Research Council. “Daar hebben we intensief overleg mee. Soms denk ik: alweer een Europese vergadering.”