De schrik zat er goed in toen in 2019 het dak instortte van het AZ-stadion in Alkmaar. “Daarna werd in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken het Stadionprotocol opgesteld”, vertelt Wijte, die naast zijn deeltijd hoogleraarschap bij de faculteit Built Environment directielid is van Hageman, een adviesbureau dat betrokken is bij de ontwikkeling van de regelgeving rondom dat protocol.

“Er werd gesproken over een soort ‘apk’ voor de constructie van stadions en andere gebouwen, maar terwijl we nog bezig waren met het ontwikkelen van de richtlijnen daarvoor, gebeurde het incident in het Nijmeegse NEC-stadion.” Daar zakte in 2021 een deel van een tribune met uitsupporters in. Het gevolg van massaal in de maat springen op een plek waar de constructie zwakheden vertoonde.

Stoeltjes

“Een van de conclusies die we toen moesten trekken, is dat de bestaande regels voor belastbaarheid van stadionconstructies misschien aan de lage kant zijn”, zegt Wijte, die ook onderzoek deed naar de instorting van een parkeergarage bij Eindhoven Airport in 2017.

De richtlijn is 4 kilonewton – circa 400 kilogram – per vierkante meter op een zittribune. “Bij staantribunes gingen we uit van 5 kilonewton. Eerste studies geven aan dat dit omhoog moet, misschien wel naar 8 bijvoorbeeld.” Dit omdat supporters geneigd zijn zo ver mogelijk naar voren te dringen op de tribune, zeker als er iets te vieren is. Zij staan dan met meer mensen op de voorste treden dan in de berekeningen is meegenomen. Wordt er dan synchroon in de maat gesprongen, dan heb je met grotere krachten te maken dan is ingecalculeerd.

Het PSV-stadion heeft alleen zitplaatsen. Wat niet wil zeggen dat bezoekers de hele wedstrijd netjes op hun stoeltjes blijven zitten, maar Wijte acht de kans wel kleiner dat supporters massaal naar voren zullen dringen – ze moeten dan immers over de rijen stoeltjes klimmen.

Niettemin neemt PSV geen risico, nu onderzoek aan het licht heeft gebracht dat de constructie van het uitvak (op de foto in de rechterhoek bovenin) mogelijk kwetsbaar is. Voorlopig mag het vak maar voor de helft gevuld worden, wat betekent dat er gisteren bij de wedstrijd tegen FC Twente uitsupporters teleurgesteld moesten worden.

Wapening

Na de incidenten in Alkmaar en Nijmegen hebben veel voetbalclubs de betonnen constructie van hun stadions laten checken. Maar hoe meet je de belastbaarheid daarvan? Wijte – die benadrukt dat hij niet betrokken is geweest bij het onderzoek in het PSV-stadion – legt uit.

“Bij bepaalde bouwwerken, zoals verkeersbruggen, kan de constructie te lijden hebben onder zwaar gebruik en onder blootstelling aan de elementen. Bij een voetbalstadion zijn die invloeden echter klein. Daarom zal het onderzoek zich focussen op het ontwerp – de bouwtekeningen – en op de uitvoering daarvan: zit de wapening op de juiste plekken?”

Maar hoe kom je dáár dan achter? “Het is mogelijk de wapening in beeld te brengen met behulp van röntgenstralen, radar of magnetisme. Dat zijn complexe technieken, maar ze hebben als voordeel dat ze geen schade toebrengen aan de constructie. Dit in tegenstelling tot een andere mogelijkheid: het aanbrengen van een proefbelasting. Vanwege de marge die nodig is ten opzichte van de gebruiksbelasting kan dit namelijk tot overmatige scheurvorming en verdere schade leiden.”

Koolstof

De maatregel van PSV om het aantal tickets voor uitsupporters te halveren is een tijdelijke. De constructie van het uitvak zal verstevigd worden, belooft de Eindhovense club. Hoe die verbeteringen eruit zullen gaan zien – en wat ze gaan kosten – wordt nog uitgezocht.

Op wat voor manieren kun je een bestaande betonnen tribune steviger maken? “De minst ingrijpende methode is: lamellen van koolstof eronder lijmen. Koolstof heeft een grote treksterkte, en gaat bij belasting een samenwerking aan met de constructie.” Andere methoden zijn stukken rigoureuzer, besluit Wijte: “Dan moet je delen van de constructie vervangen.”