Zo’n 80 tot 90 procent van de bevolking raakt minstens één keer besmet met HPV en 100 procent van de gevallen van baarmoederhalskanker wordt veroorzaakt door het virus. Zo’n 70 tot 75 procent van de gevallen wordt veroorzaakt door de HPV-types waar nu tegen wordt gevaccineerd. Sinds 2010 kunnen meisjes zich laten vaccineren tegen HPV. Tot vorig jaar kregen ze een uitnodiging in het jaar dat ze dertien werden. In 2022 is die leeftijd vervroegd naar tien jaar en kunnen ook jongens zich laten vaccineren. Dat is niet alleen omdat ze zelf kanker kunnen krijgen van het virus, maar ook omdat ze er meisjes mee beschermen. Kinderen worden rond het tiende levensjaar gevaccineerd, omdat ze dan nog niet seksueel actief zijn. Zodra ze dat wel worden, is de kans groot dat ze in aanraking komen met het virus.

De reden dat jongeren tussen 18 en 26 zich nu toch ook gratis kunnen laten prikken, is dat uit steeds meer onderzoeken blijkt dat het toch loont om ook op latere leeftijd te vaccineren, zegt Joost van der Steen, vaccinatiecoördinator bij GGD regio Brabant Zuidoost. “Dat heeft onder andere te maken met het feit dat je meerdere keren besmet kunt raken. Het kan dat je lichaam het virus opruimt, dat gebeurt ook bij het overgrote deel van de besmettingen binnen een tot twee jaar. Maar dat wil niet zeggen dat je lichaam het virus bij een volgende besmetting ook goed kan opruimen.” Lukt het niet om het virus op te ruimen, dan kunnen er afwijkende cellen ontstaan en die kunnen zich weer ontwikkelen tot kankercellen. Het kan tien tot vijftien jaar duren voor er daadwerkelijk kanker ontstaat. Vrouwen krijgen daarom vanaf hun dertigste levensjaar een oproep om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker. Door middel van een uitstrijkje kunnen voorstadia van kanker worden ontdekt, een voorstadium van baarmoederhalskanker is vaak goed te behandelen. 

Inhaalslag

Omdat met het vaccineren van jongens pas vorig jaar is begonnen, valt daar nog een grote inhaalslag te maken. Bijna driekwart van de jongeren tussen de 18 en 26 jaar die in regio Brabant Zuidoost een uitnodiging heeft ontvangen voor de vaccinatie, is dan ook man. Het valt volgens Van der Steen niet mee om die groep te bereiken. “In de volksmond is het een vaccinatie voor meisjes. In het begin is erg de nadruk gelegd op het feit dat de HPV-vaccinatie tegen baarmoederhalskanker beschermt en dat doet die natuurlijk ook. Maar dat werkt nu niet mee om ervoor te zorgen dat ook jongens zich laten vaccineren. Die denken: daar heb ik toch niks mee te maken.”

Dat hebben ze echter wel degelijk. Want jongens zijn nodig om groepsimmuniteit te bereiken, wat het doel is van deze grootschalige vaccinatiecampagne.  Daarnaast kunnen ze ook zelf kanker krijgen door een HPV-besmetting. “Mannen kunnen ook mond-, keel-, anus- of peniskanker krijgen. We spreken wel eens met urologen die mensen met peniskanker behandelen. Je wilt niet weten wat een lijdensweg mannen moeten ondergaan door bijvoorbeeld amputaties. Het is aangetoond dat de vaccinaties daartegen kunnen helpen.”

Vrouwen

Hoewel er relatief minder vrouwen zijn uitgenodigd voor de vaccinaties, ziet Van der Steen toch ook veel jonge vrouwen bij de vaccinatielocaties langskomen. “Ze geven dan aan dat ze er vroeger niet zo bij stilstonden wat de gevolgen van het virus konden zijn. Ook zeggen sommigen dat hun moeder het niet nodig vond of dat ze de vaccinatie zelf eng vonden. Verrassend veel meisjes komen nu toch, omdat ze er zelf een beslissing over mogen en kunnen nemen.” Wat helpt is dat de vaccinatie nu al een tijd wordt gegeven en er daardoor ook meer bekend is over langetermijneffecten. “In het begin speelden er allemaal verhalen van dat je er het chronisch vermoeidheidssyndroom van zou krijgen of er onvruchtbaar van zou worden, dat zijn claims die door onderzoek met de tijd weerlegd zijn.”

Er is dus volgens Van der Steen geen reden om bang te zijn voor bijwerkingen van de vaccinatie, die direct beschermt tegen de types 16 en 18 van het HPV-virus. En ook kruisimmuniteit biedt voor andere types. In totaal bestaan er echter meer dan honderd verschillende types van het virus. Het blijft daarom volgens Van der Steen belangrijk voor vrouwen (vanaf dertig jaar) om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker. Ook voor jonge vrouwen die zich nu laten vaccineren. “Veel van hen zijn namelijk al seksueel actief en het vaccin ruimt een al aanwezig virus niet op.”

Betalen

Jonge vrouwen die eerder al gedeeltelijk zijn gevaccineerd hoeven maar één prik te halen. Wie nog nooit gevaccineerd is tegen HPV krijgt er twee. “Tussen de twee prikken moet een half jaar zitten. Dit hele kalenderjaar zijn de vaccinaties nog gratis. Als je er zelf voor moet betalen kost een prik rond de 140 euro. Het is dus slim om vóór juli langs te gaan voor de eerste vaccinatie.”

Iedereen die tussen 1 januari 1996 en 31 december 2003 geboren is kan zich kosteloos laten vaccineren. In Eindhoven kan dat iedere week op dinsdag, woensdag en vrijdag en daarnaast in de even weken ook op zaterdag. De locatie is aan de Antoon Coolenlaan. Tussen 8.45 uur en 16.30 uur kun je daar ook zonder afspraak terecht. Ook internationale studenten die binnen de leeftijdsgroep vallen zijn welkom.