“Het is belangrijk dat de stem van de burger aan de ontwerptafel wordt gehoord bij de ontwikkeling van nieuwe technologie”, zegt Bart Wernaart, lector Moral Design Strategie bij Fontys. In dat kader heeft hij samen met de TU/e en ROC Tilburg een project ontwikkeld waarbij burgers zelf ervaren hoe het is als drones bepaalde diensten gaan uitvoeren in hun woonomgeving. Ze krijgen een VR-bril op en kunnen zelf ‘aan de knoppen draaien’ om te spelen met de hoeveelheid, de hoogte, snelheid en grootte van de drones. Ook kunnen ze zelf aanpassen hoe ze een pakketje willen ontvangen. Wil je dat de drone het afgooit, of wil je het uit het voertuig kunnen pakken? Steeds als je een wijziging aanbrengt zie je de veranderingen live.

Aero Team Eindhoven, het studententeam dat er vanuit de TU/e bij betrokken is, werkt niet alleen mee aan de vr-omgeving maar ook aan de droneontwikkeling zelf. Voor wie het gemist heeft: Aero Team Eindhoven is de nieuwe naam die is voortgekomen uit de samenvoeging van de voormalige teams Syfly en BlueJay. Isa Dantuma, masterstudent Human Technology interaction en teamlead van het VR-experience-team: “Naast dat we deze VR-omgeving gebouwd hebben, werken we ook hard aan het battery-swap mechanisme. Ons doel is dat over vier jaar drones in de lucht een batterijwissel kunnen doen. Dat is nog nooit eerder gedaan.”

Bedrijven zijn zeer geïnteresseerd in de schijnbaar eindeloze toepassingsmogelijkheden van drones. Dantuma: “Pakketbezorgdienst GLS is onze hoofdsponsor. Voor hen is het natuurlijk heel interessant om pakketjes door drones te laten bezorgen. Dat gaat sneller en is duurzamer.”

Privacy grootste zorg

Fontys-lector Wernaart: “Er is een innovatiehub op de High Tech Campus waar studenten en onderzoekers samenkomen en werken aan vraagstukken uit het ecosysteem. Daar zien ze het graag gebeuren: dronediensten op die hub. Want in de gemiddelde woonwijk denken mensen daar toch wat anders over.” Dat bleek ook uit een rapport van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de ‘Perceptie van drones’.

92 procent van de Nederlanders is bekend met het concept ‘drones’. Het ministerie stelt verder dat slechts zes procent (in een gestelde zes maanden) zelf met een drone heeft gevlogen. 37 procent zegt zelf nooit in aanraking te zijn geweest met drones - niet gezien of iets over gelezen. Maar uit het onderzoek blijkt wel dat Nederlanders zich voornamelijk zorgen maken over de privacy als er drones vliegen. Ze hebben in het algemeen het gevoel dat er inbreuk wordt gemaakt op hun privacy als drones rond het huis vliegen (71 procent) en maken zich ook zorgen om de beelden die een drone maakt. Je weet namelijk niet wie er nog meer naar deze beelden kijkt (76 procent).

Wernaart: “Je ziet dat techneuten heel enthousiast zijn, maar gewoner burgers wat gereserveerder. Er zit ook een kennisgat tussen de bevolking en zij die er onderzoek naar doen. Mensen zijn op zich best enthousiast om hun pakketje duurzamer te ontvangen, maar als je dan zegt dat die drone misschien wel boven tuinen van de buren vliegt, vinden mensen het toch wat spannend. Vanuit mijn lectoraat heb ik de Moral Data City Hub-methode ontwikkeld waarmee we op een structurele manier morele onderbuikgevoelens van mensen in kaart kunnen brengen. Daar hebben we zelfs de Melanie Peters-prijs mee gewonnen. De methode gaat als volgt: we bouwen moral labs - fysieke installaties of online omgevingen - waarin het individu mag rondlopen en kijken hoe hun toekomst eruit kan zien.”

Samenwerking tussen wo, hbo en mbo

Het project betrekt met de verschillende aspecten alle type hoger onderwijs die zo met hun eigen expertise kunnen bijdragen. Erdinc Sacan, docent en practor bij ROC Tilburg en begeleidt de studenten van dit mbo: “Het practoraat interactieve technologie bij ROC Tilburg is gericht op de ontwikkeling van technologieën die menselijke waarden en normen integreren en reflecteren. Deelname aan het Virtual Moral Lab van Wernaart sluit hier perfect op aan. Bovendien is de ontwikkeling van verantwoorde drone-technologieën van groot belang voor de samenleving, aangezien drones steeds vaker worden ingezet in verschillende toepassingsgebieden zoals de levering van goederen, inspectie, surveillance en hulpverlening bij rampen. Het is daarom belangrijk dom te zorgen dat deze technologieën op een verantwoorde en ethische manier worden ontwikkeld en ingezet.”