Robert-Jan Smits, voorzitter van het College van Bestuur van de TU/e, maakt zich zorgen als hij naar het nieuwe jaar kijkt, vooral vanwege de gevolgen van de Tweede Kamerverkiezingen afgelopen november. Een parlementaire meerderheid heeft het voornemen om de instroom van buitenlands talent flink in te dammen.  

Maar ook het huidige demissionaire kabinet zet al in op het weren van kennismigranten. Veel partijen in de Tweede Kamer vragen zich af waarom Nederland de opleiding van internationale studenten moet betalen, als ze na hun studie weer terugkeren naar hun eigen land. Het kabinet wil de internationale instroom van kennismigranten onder meer ontmoedigen door de Nederlandse taal weer vaker verplicht te stellen tijdens colleges. Onderwijsminister Robbert Dijkgraaf heeft een lange Kamerbrief gestuurd en vraagt van universiteiten dat ze meer ‘regie’ voeren op de internationalisering.  

Uitzonderingen 

“Dijkgraaf wil dat twee derde van de colleges op bachelor-niveau weer in het Nederlands wordt gegeven”, weet Smits. “Dat is een groot probleem, want 58 procent van de wetenschappelijke staf op de TU/e is internationaal en spreekt vooral Engels.” Er komt een onafhankelijke commissie die gaat beoordelen of er voor bepaalde instellingen een uitzondering gemaakt kan worden. “Dijkgraaf zegt tegen mij: maak je niet druk, ik kan uitzonderingen maken. Maar dat stelt mij niet gerust, want wie wordt straks zijn opvolger? Als die geen uitzondering maakt, zijn wij het haasje.”  

Er staat veel op het spel, benadrukt Smits. “We zitten in grote maatschappelijke transities. Of het nu om voedsel, energie of klimaat gaat, het zijn de ingenieurs die met oplossingen moeten komen.” Door minder internationale studenten toe te laten, worden de tekorten op de arbeidsmarkt nog groter dan ze al zijn. “Het is een schok dat dit boven ons hoofd hangt. Een daling van de instroom heeft grote consequenties voor Nederland, ook voor Brainport. Er zijn hier tot 2032 in totaal 72.000 vacatures, waarvan 28.000 voor hogeropgeleiden (universiteit en hogeschool, red.).”   

Smits staat niet alleen in zijn pleidooi om kennismigranten ruim baan te geven. In een interview met NRC waarschuwen Jeroen Dijsselbloem, burgemeester van Eindhoven, en Tjark Tjin-A-Tsoi, directeur van kennisinstituut TNO, dat het vestigingsklimaat en de innovatiekracht van Nederland op het spel staan. “Je kunt afspreken dat universiteiten met zo’n hoge stay rate mogen blijven groeien, mits ze voldoende huisvesting hebben”, aldus Dijsselbloem in de krant. Volgens Tjin-A-Tsoi moet Nederland het hebben van de hoogwaardige industrie: “High-end chemie, high-end productie, machinebouw, dat soort zaken. Je moet dat verdienvermogen veiligstellen, want alleen een sterke economie kan de energietransitie financieren en onze sociale voorzieningen in stand houden.” 

Hoeveel studenten blijven? 

De lage stay rate is inderdaad een van de argumenten waarom de politiek de instroom van internationale studenten wil indammen. Vijf jaar na hun afstuderen, werkt nog maar een kwart van de internationale studenten in Nederland, bleek onlangs uit onderzoek van internationaliseringsorganisatie Nuffic. De rest keert terug naar het thuisland of vervolgt een loopbaan elders in de wereld.  

Voor de TU/e liggen die percentages volgens Smits veel hoger. In de voorgaande Nuffic-rapportage uit 2017, die ook cijfers per instelling bevatte, was de TU/e koploper in Nederland met een stay rate van 52 procent. Eigen onderzoek van de TU/e laat volgens Smits zien dat momenteel ongeveer 55 procent van de afgestudeerden in Nederland blijft. Dat hogere percentage is gemeten 15 maanden na het afstuderen, dus niet helemaal vergelijkbaar met de Nuffic-cijfers. Maar het argument van Smits blijft: internationale studenten zijn belangrijk voor de economie en toekomst van Eindhoven en Nederland.  

Op dit moment is op de TU/e 36 procent van de bachelor-studenten niet-Nederlands. Van de master-studenten komt 24 procent uit het buitenland en van de promovendi zelfs 58 procent. Die internationale instroom zit stevig in de lift. Afgelopen jaar stroomden er voor het eerst meer internationale dan Nederlandse studenten in. Smits: “Per saldo konden we daardoor een beetje groeien.” De TU/e heeft nu ongeveer 13.000 studenten, veel minder dan de TU Delft dat 25.000 studenten heeft.