Het was Stephan Heunis, PhD bij Electrical Engineering, die vier jaar geleden de Open Science Community Eindhoven (OSC/e) oprichtte. Toen hij promoveerde en vertrok van de TU/e, nam de universiteitsbibliotheek de coördinatie over. Een kartrekker vanuit de wetenschappelijke gemeenschap werd echter node gemist. Sinds dit voorjaar is die rol in handen van universitair docent Pavlo Bazilinskyy, die zich bij Industrial Design onder andere bezighoudt met zelfrijdende auto’s.

De volgende stap is het vergroten van de community, die nu zo’n zeventig leden telt, veelal PhD’s. “Maar iedereen is welkom: onderzoekers en ook ondersteuners die in hun werk bij open science betrokken zijn”, zegt open-science-specialist Kristina Korshunova. Zij is vanuit de bibliotheek betrokken bij de coördinatie rondom OSC/e.

No data?

Voor Pavlo Bazilinskyy is open science een nobrainer. “Ik ben afkomstig uit Oekraïne, en er is een parallel met hoe wij nieuwsberichten over de oorlog beoordelen op waarheidsgehalte. De algemene houding is: ‘No video? No news.’ Zo kijk ik ook naar open science: ‘No data? No research.’ Of in elk geval rijst dan de vraag: is er iets wat de onderzoeker wil verbergen?” Hij ziet het delen van wetenschappelijke data ook als een principekwestie: wetenschap is van en voor de maatschappij.

Bazilinskyy werkte voorheen als postdoc op de TU Delft, waar hij zich als ‘data champion’ ook bezighield met open science. “In Delft werkte ik bij Mechanical Engineering en hier in Eindhoven bij Industrial Design, waar verhoudingsgewijs meer kwalitatief onderzoek plaatsvindt. Wat ik merk, is dat het complexer is om dat type data toegankelijk te maken dan cijfermateriaal.”

Niet dat dat hem tegenhoudt bij wat hij gekscherend het “brainwashen” van zijn collega’s noemt. Open science omvat de hele onderzoekscyclus en betreft onder andere open data, open (programmeer)code, open access publiceren, open education en citizen science. “De grootste fout is dan ook dat onderzoekers open science niet vanaf dag nul toepassen.” Daarom neemt Bazilinskyy de PhD’s die hij begeleidt meteen mee in het open-science-denken. Een groot Word-bestand als werkdocument voor een project? Weg ermee, en inruilen voor een gedeelde file.

Strategie

Open Science heeft de wind in de rug. Het is onderdeel van de strategie van de TU/e en het maakt deel uit van het gedachtegoed van Erkennen & Waarderen, vertelt Kristina Korshunova. Ook zijn er subsidieverstrekkers, zoals de EU, die het toepassen van open-science-methoden als voorwaarde stellen. “Het uitgangspunt binnen de universiteit is as open as possible, as closed as needed.”

De TU/e heeft net als andere universiteiten data stewards in de geledingen die onderzoekers ondersteunen bij het breed toegankelijk maken bij hun werk. En PhD’s krijgen binnen het PROOF-programma een dagcursus aangeboden over datamanagement en open access publiceren.

Kritisch

Er gebeurt, kortom, van alles rondom open science op de TU/e, weten Bazilinskyy en Korshunova. Wat ze echter jammer vinden, is dat die initiatieven vaak binnen de faculteiten blijven. OSC/e wil de mogelijkheid bieden om universiteitsbreed ideeën en praktische tips uit te wisselen met peers tijdens bijeenkomsten. Begin december staat er weer eentje op het programma.

Ook schurende vragen mogen – en moeten – gesteld worden. De OSC/e is geen gezelschap van ‘believers’, stelt Korshunova. “Onze leden brengen belangrijke en kritische punten in de discussies in.” Denk aan een onderwerp als ‘open’ – dus onder vermelding van je naam – peer reviewing. In principe een goed idee, maar wat als het je loopbaan als beginnend onderzoeker schade toe kan brengen?

Instagram

En hoe bijvoorbeeld om te gaan met open science bij onderzoeksprojecten in samenwerking met bedrijven, die commerciële belangen hebben bij de verworven kennis? Wat Bazilinskyy betreft is het volledig ‘open gaan’ van de wetenschap echter een kwestie van tijd. “De jongere generatie is door Instagram gewend om te delen en met elkaar te ‘connecten’. Over twintig jaar bestaan er geen discussies meer over ‘mijn’ en ‘jouw’ data, en is alles gedeeld.”

Zie de OSC/e-website voor meer informatie, onder andere over lidmaatschap. Meld je hier aan als je geïnformeerd wilt worden over de eerstvolgende bijeenkomst.