- De universiteit
- 28/10/2022
JADS-filmfestival over digitalisering en big data
Een film is soms een beter uitgangspunt voor een debat dan een wetenschappelijke uiteenzetting. Daarom organiseert de Jheronimus Academy of Data Science voor de tweede keer het International Data Science Film Festival (3-5 november). De films zijn geselecteerd door JADS’ eigen onderzoekers. De keuze van uhd Ksenia Podoynitsyna is The Rise of the Mega-Corporations, een documentaire over de ongebreidelde macht van de Amazons en Facebooks van deze wereld.
Voor de tweede keer opent de Jheronimus Academy of Data Science, kortweg JADS, de deuren van haar kapel voor een filmpubliek van studenten, medewerkers, partners van bedrijven en organisaties, buurtgenoten en andere geïnteresseerden. De bioscoop is inderdaad een kapel, want JADS, een samenwerkingsverband tussen Tilburg University en de TU/e, is gevestigd in een voormalig klooster in Den Bosch.
Tijdens het International Data Science Film Festival (IDSFF) begin november, vertoont JADS drie films die gaan over vraagstukken rondom de digitalisering van de samenleving en big data, en de rol van data science hierin: de documentaires The Rise of the Mega-Corporations en iHUMAN, en de sciencefictionfilm Interstellar.
Na afloop van elke film is er een debat in de vorm van bijvoorbeeld een paneldiscussie. Ook is er een audiovisueel kunstwerk te zien van Mark IJzerman: As Above, So Below, gebaseerd op (satelliet)data van ontbossing in Chili.
Drager van innovatie
Volgens JADS’ business director Liesbeth Leijssen is film bij uitstek een geschikt medium om de dialoog over ethische kwesties binnen de digitale transitie te openen, en past de vorm van een filmfestival ook goed bij het DNA van JADS.
“Cultuur – en dus ook film – is een drager van innovatie en een inspiratiebron. Het maakt abstracte vraagstukken visueel en laat ons anders aankijken tegen de realiteit en de toekomst. We denken intussen ook na over een cultureel evenement in een nog innovatievere vorm. Misschien vindt dat wel plaats in het metaverse.”
Het filmfestival wordt breed gedragen binnen JADS, vertelt Leijssen: “De films zijn gekozen en worden inhoudelijk ingeleid door onze wetenschappers uit Eindhoven en Tilburg. Daarnaast is elke film ‘geadopteerd’ door een van onze externe samenwerkingspartners. Zij belichten het thema vanuit de praktijk van hun bedrijf of organisatie. Dit sluit aan bij hoe JADS werkt: community-based en vanuit kruisbestuiving en cocreatie. Wetenschap staat voor ons nooit los van de buitenwereld.”
Amazon
Het onderzoeksgebied van universitair hoofddocent Ksenia Podoynitsyna (TU/e en JADS) is Data-Driven Entrepreneurship. Podoynitsyna, die ook aan het hoofd staat van de master Data Science in Business and Entrepreneurship, kijkt naar hoe nieuwe vormen van ondernemerschap ontstaan uit de mogelijkheden die digitalisering, big data en AI scheppen. Voor het filmfestival koos ze de docu The Rise of the Mega-Corporations (3 november, 20 uur), over de Big Four (Apple, Amazon, Google en Facebook), die zo immens en machtig zijn geworden dat ze wetten en regelgeving ongestraft herschrijven.
"Ik voer Amazon graag op als casus in colleges: er zijn vier of vijf slides nodig om de complete lijst te tonen met alle businessmodellen van het platform. Amazon begon als een e-commerce-bedrijf, ging vervolgens ook andere webshops hosten, breidde dat aanbod uit met andere diensten … en is intussen ook actief op gebieden als gezondheidszorg, betaalsystemen en supermarkten. De vraag is waar het stopt.”
Locked-in effect
Consumenten kunnen tegenwoordig nauwelijks meer om Amazon heen, en dus geldt hetzelfde voor wie een product in de markt wil zetten. “Ze hebben de meeste reviews, het grootste assortiment en ook regelmatig de laagste prijzen.”
En juist die betaalbaarheid maakt dat Amazon ongevoelig is voor onze ‘ouderwetse’ wetgeving tegen monopolievorming: “Die is gericht op het beschermen van de consument tegen kunstmatig verhoogde prijzen, terwijl dat hier het probleem niet is. Dat zit aan de b2b-kant: Amazon weet door data-onderzoek bijvoorbeeld welke producten van hun aanbieders succesvol zijn en maakt deze vervolgens na, om ze zelf goedkoper in de markt te zetten.”
“Een ander voorbeeld is hoe sites als Thuisbezorgd de commissiepercentages flink kunnen verhogen, omdat bezorgrestaurants afhankelijk zijn van de bestellingen via dat kanaal – het zogenaamde locked-in effect.” De documentaire geeft nog vele andere casussen – en ook ongemakkelijke waarheden over wat de Big Four met onze privacy-gevoelige gegevens kunnen doen, en over hoe groot hun macht intussen is.
Beest
Podoynitsyna heeft de toon van het wetenschappelijke debat omtrent deze mega-platforms dan ook zien veranderen. “Waar er vijftien jaar geleden fascinatie en zelfs ontzag uit sprak – ‘Kijk eens naar hoe dat prachtige beest zich ontwikkelt’ – is die tendens nu veranderd naar zorg en gealarmeerdheid.”
De EU probeert de macht van Amazon c.s. in te perken met de Digital Markets Act, die op 1 november wordt geïntroduceerd. Heeft Podoynitsyna daar vertrouwen in? “Ik ben hoopvol. Maar het is de vraag hoe de regelgeving in de praktijk zal werken; ook de cookiewet is destijds immers met de beste bedoelingen ingevoerd.”
Discussie